CBOS Flash nr 5/2024
Autor: Michał Feliksiak
|
2024-02-01
W badaniu telefonicznym zapytaliśmy Polaków o uczucia. Z jednej strony interesowały nas wszystkie emocje, które towarzyszyły ankietowanym w ciągu dnia poprzedzającego badanie, z drugiej – konkretnie te, które odczuwali, myśląc o aktualnej sytuacji w naszym kraju. Badani wybierali z listy 15 uczuć, których kolejność była w każdym wywiadzie losowa.
W życiu codziennym – jeśli nie doprecyzowywać, że chodzi o sytuację w Polsce – mieszają się emocje pozytywne i negatywne, choć, co warto podkreślić, wyraźnie przeważa nad innymi odczucie szczęścia, radości i zadowolenia, wskazywane przez połowę badanych (49%). Więcej niż co czwarty ankietowany w dniu poprzedzającym badanie czuł zdenerwowanie, irytację, zniecierpliwienie (28%), tyle samo ulgę, odprężenie (28%), a nieco mniej dumę, satysfakcję (25%), znużenie (23%) oraz strach, niepokój (21%). Mniej niż jednej piątej badanych dzień przed pomiarem towarzyszyły entuzjazm, ekscytacja (18%), bezsilność, bezradność (18%), smutek, żal, przygnębienie (17%) oraz złość, wściekłość i gniew (17%). Rzadziej doświadczano zaskoczenia, zdziwienia (15%), wstydu, zażenowania (14%), tęsknoty, nostalgii (13%), a najrzadziej uczuć jednoznacznie nieprzyjemnych – wstrętu, odrazy (5%) oraz upokorzenia (5%). Trzech na stu ankietowanych (3%) mówi, że nic nie czuło.
Pierwsze osiem stanów emocjonalnych odczuwanych w odniesieniu do aktualnej sytuacji w Polsce to – poza jednym neutralnym – stany negatywne, z wyraźną przewagą trzech: zdenerwowania (42%), niepokoju (40%) i wstydu (36%). Sporo osób, myśląc o bieżącej sytuacji w kraju, czuje bezradność (31%), złość (26%), przygnębienie (22%) i znużenie (21%). Neutralną emocją w pierwszej ósemce jest zaskoczenie (25%). Uczucie zadowolenia lokuje się dopiero na dziewiątym miejscu (18%). Częściej niż w emocjach towarzyszących badanym na co dzień, bez odwołań do bieżącej sytuacji w Polsce, występują tu takie negatywne stany, jak odraza (15%) i upokorzenie (9%).
Kobiety w większym stopniu niż mężczyźni w dniu poprzedzającym badanie odczuwały emocje negatywne, przede wszystkim strach, ale również bezsilność, smutek, znużenie, zdenerwowanie. Częściej też towarzyszyło im uczucie tęsknoty, nostalgii. Mężczyźni z kolei nieco częściej mówią o uczuciu ulgi i odprężenia. Warto mieć na uwadze, że ta nierówność ze względu na płeć niekoniecznie bierze się z różnic w przeżywaniu emocji między kobietami a mężczyznami, a może raczej wynikać z większej gotowości kobiet do przyznawania się do tego, co w odczuciu pewnej części mężczyzn bywa poczytywane za słabość.
Najmłodsi respondenci (18–24 lata) wyróżniają się na tle innych pod względem odczuwania niektórych emocji pozytywnych, przede wszystkim szczęścia i podekscytowania oraz – choć w mniejszym stopniu – dumy. Rzadziej niż pozostali czuli się bezradni, zdenerwowani i upokorzeni, natomiast w zauważalnie większej mierze byli znużeni. Stosunkowo pozytywnie na tle innych, jeśli chodzi o dobrostan psychiczny, wypadają młodzi respondenci mający od 25 do 34 lat. Zauważalnie częściej od ogółu badanych odczuwali oni entuzjazm, odprężenie, a rzadziej złość, zażenowanie, niepokój. Osoby w wieku 35–44 lata wyróżniają się in plus przede wszystkim uczuciem dumy, natomiast in minus – niepokoju. Mającym od 45 do 54 lat częściej niż innym towarzyszyło uczucie zażenowania, rzadziej uczucie szczęścia. Osoby po 54 roku życia w mniejszej mierze czuły podekscytowanie, entuzjazm. W najsłabszej kondycji psychicznej są najstarsi badani (65+). Na tle ogółu wyraźnie rzadziej doświadczali radości, satysfakcji, odprężenia, w większym stopniu natomiast bezsilności, upokorzenia i złości.
Jakie emocje, jeśli chodzi o sytuację w kraju, panują wśród zwolenników poszczególnych ugrupowań? Można ogólnie powiedzieć, że pod tym względem istnieje bardzo wyraźny podział na elektoraty partii rządzącej koalicji oraz opozycji. Wśród tych ostatnich dominują emocje negatywne, a rzadziej odczuwane są te pozytywne. Zwolennicy Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji Wolność i Niepodległość są w tym do siebie podobni, jednak istnieją między nimi też pewne różnice. Sympatycy PiS w większej skali odczuwają takie emocje, jak smutek, strach i złość. Z kolei potencjalni wyborcy Konfederacji w zauważalnie większej mierze czują irytację, znużenie, wstyd, ale także bezsilność i wstręt. W jeszcze mniejszym stopniu niż zwolennicy PiS deklarują oni uczucia pozytywne, jak radość i odprężenie. Spośród elektoratów rządzącej koalicji w najlepszych nastrojach są osoby popierające Koalicję Obywatelską. Wyróżniają się one najwyższymi na tle pozostałych odsetkami deklarujących takie stany, jak radość, satysfakcja, ulga, podekscytowanie, a jednocześnie najrzadziej odczuwają obawę, bezsilność czy odrazę. Na tle elektoratów koalicyjnych zwolennicy Trzeciej Drogi wydają się być w reakcjach na aktualną sytuację w Polsce najbardziej umiarkowani. Wyróżniają się spośród pozostałych najniższym poziomem gniewu, chociaż obecna rzeczywistość nieco częściej niż w przypadku sympatyków KO wywołuje u nich znużenie i zniecierpliwienie. Z kolei wyborcy Lewicy wyróżniają się na tym tle najwyższym odsetkiem odczuwających zażenowanie – przewyższają pod tym względem elektorat PiS, a bliżej im do sympatyków Konfederacji – oraz zniecierpliwienie. W porównaniu do pozostałych dwóch elektoratów rządzącej koalicji częściej towarzyszy im niepokój. Z elektoratem Trzeciej Drogi łączy ich znużenie bieżącą sytuacją w kraju, które w zauważalnie mniejszym stopniu odczuwają wyborcy KO.
Badanie „Emocje” zostało zrealizowane metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI) w okresie od 22 do 26 stycznia 2024 roku na próbie dorosłych mieszkańców Polski (N=1000).