UWAGA! Ten serwis używa cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich używanie.Rozumiem
 

PUBLIKACJE

CBOS Flash nr 9/2024

Nastroje konsumenckie

Autor: Małgorzata Omyła-Rudzka
|
2024-03-05
W naszym ostatnim badaniu telefonicznym, już po raz drugi, po trzymiesięcznej przerwie, zapytaliśmy o nastroje konsumenckie. Interesowało nas, czy badani muszą ograniczać wydatki na bieżące potrzeby czy też udaje im się coś zaoszczędzić, czy dokonują większych zakupów bądź inwestycji, czy planują je w najbliższej przyszłości. Zapytaliśmy również o oczekiwania dochodowe oraz inflacyjne, a także o postrzegane perspektywy na przyszłość.
STAN FINANSÓW I ZACHOWANIA KONSUMENCKIE
Blisko dwie piąte badanych w ciągu ostatniego miesiąca ograniczało w swoich gospodarstwach domowych wydatki na zaspokojenie bieżących potrzeb (38%), a co ósmy ankietowany deklaruje, że konieczne było pożyczanie pieniędzy na zaspokojenie podstawowych potrzeb (12%).
Natomiast prawie połowa respondentów twierdzi, że w ich rodzinach udało się zaoszczędzić trochę pieniędzy (47%). Blisko co czwarty zadeklarował, że w jego gospodarstwie domowym w ciągu ostatniego miesiąca dokonano większych zakupów, inwestycji planowanych wcześniej, takich jak np. zakup mebli, wycieczki, obligacji (24%), rzadziej mówiono o nieplanowanych, spontanicznych, większych zakupach (17%), a nieznacznie większa liczba planowała większe zakupy czy inwestycje w najbliższym miesiącu (19%).
W porównaniu z wynikami sprzed trzech miesięcy, tj. z drugiej połowy listopada, zmniejszył się odsetek ankietowanych, którzy w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie dokonali większych planowanych wcześniej zakupów czy też inwestycji (z 29% do 24%). Może być to związane z sezonowością pewnych decyzji konsumenckich, np. z przypadającym wówczas okresem przedświątecznym bądź też z mniejszą skłonnością do wydawania pieniędzy w związku ze spadającą inflacją.
Rysunek 1 Czy w ciągu ostatniego miesiąca w Pana pani gospodarstwie domowym: / Odsetki odpowiedzi twierdzących. trzeba było ograniczać wydatki na zaspokojenie bieżących potrzeb. listopad 2023. 39%. luty 2024. 38%. konieczne było pożyczenie pieniędzy na zaspokojenie bieżących potrzeb. listopad 2023. 11%. luty 2024. 12%. udało się zaoszczędzić trochę pieniędzy. listopad 2023. 47%. luty 2024. 47%. dokonano większych planowanych wcześniej zakupów, inwestycji (takich jak np. zakup mebli, wycieczki, obligacji). listopad 2023. 29%. luty 2024. 24%. dokonano większych zakupów, inwestycji nieplanowanych wcześniej, w sposób spontaniczny. listopad 2023. 16%. luty 2024. 17%. A czy w ciągu najbliższego miesiąca Pan Pani lub ktoś z Pana Pani gospodarstwa domowego planuje większe zakupy, inwestycje?. listopad 2023. 18%. luty 2024. 19%
OCZEKIWANIA DOCHODOWE I INFLACYJNE
Inflacja wyhamowuje – o ile w listopadzie ubiegłego roku wynosiła 6,6% rok do roku, w grudniu – 6,2%, to w styczniu według wstępnych szacunków – 3,9% rok do roku1Pokaż przypis, co znalazło odzwierciedlenie w bardziej optymistycznych oczekiwaniach inflacyjnych. Co prawa nadal największa część badanych uważa, że ceny towarów i usług w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy będą rosły w podobnym tempie co w ciągu ostatniego roku (41% wobec 39% w listopadzie). Jednak o ile w listopadzie grupy przewidujących szybsze (23%), jak i wolniejsze tempo wzrostu cen (24%) były zbliżone, o tyle obecnie zaznaczyła się wyraźna przewaga prognozujących wolniejsze ich tempo (26% wobec 20%). Bardzo niewielki odsetek badanych, podobnie jak w listopadzie, wyraża optymistyczne przekonanie, że ceny nie będą rosły (4%).
1.
https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ceny-handel/wskazniki-cen/wskazniki-cen-towarow-i-uslug-konsumpcyjnych-w-styczniu-2024-roku-dane-wstepne,2,147.html
Rysunek 2  Jak Pan Pani sądzi, czy w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy ceny towarów i usług: listopad 2023. będą rosły szybciej niż w ciągu ostatniego roku 23%. będą rosły w zbliżonym tempie 39%. będą rosły wolniej 24%. nie będą rosły 4%. Trudno powiedzieć 10%. luty 2024. będą rosły szybciej niż w ciągu ostatniego roku 20%. będą rosły w zbliżonym tempie 41%. będą rosły wolniej 26%. nie będą rosły 4%. Trudno powiedzieć 9%.
Natomiast oczekiwania dochodowe w ciągu ostatnich trzech miesięcy nie zmieniły się znacząco. Nadal największa część badanych uważa, że w ciągu najbliższego roku dochody ich gospodarstw domowych nie zmienią się (41% wobec 38% w listopadzie), nieco więcej niż co trzeci liczy na ich wzrost (36% wobec 35%), a 19% obawia się ich spadku (wobec 18% w listopadzie).
Rysunek 3 Jak Pan Pani sądzi, czy w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy dochody Pana Pani gospodarstwa domowego: listopad 2023. znacznie wzrosną 4%. trochę wzrosną 31%. nie zmienią się 38%. trochę zmaleją 12%. znacznie zmaleją 6%. Trudno powiedzieć 9%. luty 2024. znacznie wzrosną 5%. trochę wzrosną 31%. nie zmienią się 41%. trochę zmaleją 11%. znacznie zmaleją 8%. Trudno powiedzieć 4%.
PERSPEKTYWY NA PRZYSZŁOŚĆ
Wymiar indywidualny
W myśleniu o swojej przyszłości nadzieje na poprawę wyrażane są praktycznie równie często co obawy przed pogorszeniem (38% wobec 37%), w myśleniu o sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego optymizm bardzo wyraźnie przeważa nad pesymizmem (35% wobec 22%), natomiast w odniesieniu do sytuacji gospodarczej jest odwrotnie – obawy przeważają nad nadzieją (44% wobec 31%).
W ciągu ostatnich trzech miesięcy postrzeganie perspektyw dotyczących ogólnie swojej przyszłości, jak również sytuacji gospodarczej Polski prawie nie zmieniły się, natomiast ocena perspektyw sytuacji finansowej gospodarstw domowych wyraźnie poprawiła się (spadek obaw z 33% do 22%). Poprawę tę można tłumaczyć podwyżkami w sferze budżetowej, waloryzacją emerytur i rent, wzrostem płacy minimalnej i powiązanych z nią świadczeń, a także – generalnie – wzrostem realnych wynagrodzeń i spadkiem oczekiwań inflacyjnych.
Rysunek 4  Czy Pan Pani z nadzieją czy raczej z obawą myśli:  o swojej przyszłości: listopad 2023. Raczej z nadzieją 36%  Raczej z obawą 37% Bez większych nadziei ani obaw 22% Trudno powiedzieć 5%. luty 2024. Raczej z nadzieją 38%  Raczej z obawą 37% Bez większych nadziei ani obaw 22% Trudno powiedzieć 3%. o sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższych 12 miesięcy: listopad 2023. Raczej z nadzieją 32%  Raczej z obawą 33% Bez większych nadziei ani obaw 29% Trudno powiedzieć 7%. luty 2024. Raczej z nadzieją 35%  Raczej z obawą 22% Bez większych nadziei ani obaw 38% Trudno powiedzieć 5%. o sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu najbliższych 12 miesięcy: listopad 2023. Raczej z nadzieją 31%  Raczej z obawą 45% Bez większych nadziei ani obaw 16% Trudno powiedzieć 8%. luty 2024. Raczej z nadzieją 31%  Raczej z obawą 44% Bez większych nadziei ani obaw 21% Trudno powiedzieć 4%.
Wymiar środowiskowy
Respondenci zapytani o nastroje panujące w ich najbliższym otoczeniu we wszystkich analizowanych obszarach dostrzegają przewagę obaw nad nadzieją, a największą przewagę rejestrujemy w przypadku postrzegania sytuacji gospodarczej (44% wobec 27%). W ciągu ostatnich 3 miesięcy postrzeganie nastrojów środowiskowych zmieniło się jedynie nieznacznie – w przypadku ogólnych perspektyw na przyszłość oraz przewidywań dotyczących sytuacji finansowej gospodarstw domowych wzrosły nieco nadzieje, a zmniejszyły się obawy.
Generalnie respondenci uważają, że osoby z ich otoczenia mniej optymistycznie patrzą w przyszłość niż oni sami. Podobną prawidłowość rejestrowaliśmy trzy miesiące temu.
Rysunek 5 Czy osoby w Pana Pani najbliższym otoczeniu, z którymi się Pan Pani styka na co dzień, z nadzieją czy raczej z obawą myślą o: swojej przyszłości:  listopad 2023. Raczej z nadzieją 26%  Raczej z obawą 42% Bez większych nadziei ani obaw 16% Trudno powiedzieć 15%. luty 2024. Raczej z nadzieją 29%  Raczej z obawą 40% Bez większych nadziei ani obaw 21% Trudno powiedzieć 10%. o sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższych 12 miesięcy: listopad 2023. Raczej z nadzieją 24%  Raczej z obawą 37% Bez większych nadziei ani obaw 24% Trudno powiedzieć 15%. luty 2024. Raczej z nadzieją 27%  Raczej z obawą 33% Bez większych nadziei ani obaw 29% Trudno powiedzieć 11%. o sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu najbliższych 12 miesięcy:  listopad 2023. Raczej z nadzieją 26%  Raczej z obawą 44% Bez większych nadziei ani obaw 15% Trudno powiedzieć 15%. luty 2024. Raczej z nadzieją 27%  Raczej z obawą 44% Bez większych nadziei ani obaw 20% Trudno powiedzieć 9%.
WSKAŹNIK NASTROJÓW KONSUMENCKICH
Na podstawie odpowiedzi na pytania dotyczące sytuacji ankietowanych, tj. zachowań konsumenckich, stanu ich finansów oraz przewidywań odnoszących się do poziomu dochodów, inflacji w ciągu najbliższego roku, a także prognoz sytuacji finansowej gospodarstw domowych oraz kondycji polskiej gospodarki, skonstruowano wskaźnik nastrojów konsumenckich (WNK). Pokazuje on, w ilu obszarach – spośród dziesięciu uwzględnionych w sondażu – respondenci wyrazili optymizm bądź udzieli odpowiedzi wskazujących na zadowolenie z sytuacji materialnej2Pokaż przypis. Wskaźnik może przyjmować wartości od 0 – jeśli w żadnym z analizowanych obszarów respondent nie wyraził optymizmu – do 10 – jeśli we wszystkich analizowanych obszarach wyraził optymizm. Średnia wartość wskaźnika WNK dla ogółu badanych wynosi 3,9. Można zatem powiedzieć, że przeciętnie ankietowani wyrazili optymizm w mniej więcej 4 obszarach. Badani najczęściej wyrażali optymizm w od 2 do 5 obszarów (w sumie 65%). W ciągu ostatnich trzech miesięcy wskaźnik nastrojów konsumenckich w niewielkim stopniu się poprawił (wzrost z 3,8 do 3,9).
2.
Dla każdego respondenta zliczone zostały odpowiedzi, w których 1) wyraził on przekonanie, że ceny w ciągu najbliższego roku będą rosły wolniej niż w ubiegłym lub że nie będą rosły; 2) wyraził przekonanie, że w ciągu najbliższego roku dochody gospodarstwa domowego wzrosną; 3) myśli z nadzieją o sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy; 4) myśli z nadzieją o sytuacji gospodarczej w Polsce w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy, a w ciągu ostatniego miesiąca w jego gospodarstwie domowym: 5) nie trzeba było ograniczać wydatków na zaspokojenie bieżących potrzeb; 6) nie było konieczne pożyczanie pieniędzy na zaspokojenie bieżących potrzeb; 7) udało się zaoszczędzić trochę pieniędzy; 8) dokonano większych planowanych zakupów, inwestycji; 9) dokonano większych, nieplanowanych wcześniej inwestycji; 10) planuje się w ciągu najbliższego miesiąca większe zakupy, inwestycje.
Rysunek 6. Wskaźnik nastrojów konsumenckich. Wskaźnik = 0, w listopadzie 2023. 3%, w lutym 2024. 5%. Wskaźnik = 1, w listopadzie 2023. 10%, w lutym 2024. 8%. Wskaźnik = 2, w listopadzie 2023. 15%, w lutym 2024. 17%. Wskaźnik = 3, w listopadzie 2023. 18%, w lutym 2024. 17%. Wskaźnik = 4,  w listopadzie 2023. 19%, w lutym 2024. 16%. Wskaźnik = 5,  w listopadzie 2023. 15%, w lutym 2024. 15%. Wskaźnik = 6,  w listopadzie 2023. 10%, w lutym 2024. 9%. Wskaźnik = 7, w listopadzie 2023. 5%, w lutym 2024. 9%. Wskaźnik = 8, w listopadzie 2023. 4%, w lutym 2024. 3%. Wskaźnik = 9,  w listopadzie 2023. 1%, w lutym 2024. 1%. Wskaźnik = 10,  w listopadzie 2023. 0%, w lutym 2024. 0%. Średnia w listopadzie 2023 roku = 3,8. Średnia w lutym 2024 roku = 3,9.
Z analiz wynika, że większy optymizm konsumencki wyrażają badani lepiej sytuowani, o wyższych dochodach osobistych (wśród osób o dochodach wynoszących co najmniej 5000 zł netto wartość wskaźnika wynosi 5,1) oraz dobrze oceniający warunki materialne swoich gospodarstw domowych (wartość wskaźnika wynosi 4,6). Relatywnie wysokie wartości wskaźnik nastrojów konsumenckich osiąga wśród osób najlepiej wykształconych (4,7 wśród absolwentów wyższych uczelni), młodszych ankietowanych (5,0 wśród badanych w wieku 18–24 lata) oraz mieszkańców największych miast (4,4). Biorąc pod uwagę poglądy polityczne, można stwierdzić, że stosunkowo największy optymizm deklarują ankietowani identyfikujący się z lewicą (4,6), mniejszy – utożsamiający się z prawicą (3,6), a najmniejszy – osoby o niesprecyzowanych preferencjach (2,5).
Rysunek 7. Wskaźnik nastrojów konsumenckich – wartości średnie w grupach. Ogółem:  wskaźnik = 3,9; Wiek 18–24 lata:  wskaźnik = 5; 25–34:  wskaźnik = 4,4; 35–44:  wskaźnik = 4,1; 45–54:  wskaźnik = 3,7; 55–64:  wskaźnik = 3,4; 65 lat i więcej:  wskaźnik = 3,4; Miejsce zamieszkania Wieś:  wskaźnik = 3,7; Miasto do 19999:  wskaźnik = 4; 20000 – 99999:  wskaźnik = 3,7; 100000 – 499999:  wskaźnik = 4,1; 500 tysięcy i więcej mieszkańców:  wskaźnik = 4,4; Wykształcenie Podstawowe:  wskaźnik = 3,2; Zasadnicze zawodowe:  wskaźnik = 3; Średnie:  wskaźnik = 4; Wyższe:  wskaźnik = 4,7; Miesięczne dochody netto Do 1999 zł:  wskaźnik = 3; Od 2000 zł do 2999 zł:  wskaźnik = 3,2; Od 3000 zł do 3999 zł:  wskaźnik = 3,5; Od 4000 zł do 4999 zł:  wskaźnik = 4,1; 5000 zł i więcej:  wskaźnik = 5,1; Ocena własnych warunków materialnych Złe:  wskaźnik = 1,5; Średnie:  wskaźnik = 2,8; Dobre:  wskaźnik = 4,6; Poglądy polityczne Lewica:  wskaźnik = 4,6; Centrum:  wskaźnik = 4,3; Prawica:  wskaźnik = 3,6; Trudno powiedzieć:  wskaźnik = 2,5.
Badanie „Nastroje konsumenckie” (2) zostało zrealizowane metodą wywiadów telefonicznych wspomaganych komputerowo (CATI) w okresie od 19 do 22 lutego 2024 roku na próbie dorosłych mieszkańców Polski (N=1000).
Liczba stron:
7
Badanie:
202407 Nastroje konsumenckie (CATI)
Kategorie tematyczne:
Inflacja; ceny, Zachowania konsumenckie
Słowa kluczowe:
zachowania konsumenckie, zakupy, oczekiwania dochodowe, wydatki, inflacja, oszczędne gospodarowanie
Tabele zróżnicowań socjodemograficznych:
 
Nie
 
 
Przejdź do pkjpaPKJPA        Projekty EFSEFS        Przejdź do portalu Badania WyborczeBadania wyborcze
Przewiń do góry