W lipcowym badaniu telefonicznym zapytaliśmy Polaków o uczucia. Z jednej strony interesowały nas wszystkie emocje, jakie towarzyszyły ankietowanym w ciągu dnia poprzedzającego badanie, z drugiej te, jakie odczuwali, myśląc o aktualnej sytuacji w Polsce. Respondenci wybierali z listy 13 uczuć, których kolejność w kwestionariuszu była każdorazowo losowa.

Jeśli badani nie myślą konkretnie o sytuacji w kraju, to emocje, jakie towarzyszą im na co dzień, stanowią mieszankę stanów pozytywnych i negatywnych, z przewagą tych pierwszych – zwłaszcza z dominującym odczuciem szczęścia, radości, zadowolenia, deklarowanym przez niemal sześciu na dziesięciu pytanych (58%). Do pierwszej trójki pod względem liczby wskazań zaliczają się także ulga i odprężenie (36%) oraz duma i satysfakcja (26%). Około jednej czwartej ankietowanych w dniu poprzedzającym badanie czuło takie negatywne emocje jak: zdenerwowanie, irytację, zniecierpliwienie (24%) i znużenie (23%), a mniej więcej jedna piąta: strach, niepokój (20%), bezsilność, bezradność (19%) oraz smutek, żal, przygnębienie (18%). Prawie co piąty badany czuł entuzjazm, ekscytację (19%). Nieco rzadziej doświadczano tęsknoty, nostalgii (15%) i zaskoczenia, zdziwienia (14%). Jeszcze mniejszej części respondentów towarzyszyły takie stany jak złość, wściekłość, gniew (11%) oraz – wskazywane najrzadziej – wstyd, zażenowanie (7%). Trzech na stu (3%) powiedziało, że nic nie czuło.

Struktura emocji stanowiących reakcję na aktualną sytuację w Polsce jest zupełnie inna. Pierwsze siedem stanów emocjonalnych odczuwanych w odniesieniu do tej sytuacji to stany negatywne, z wyraźną przewagą trzech: niepokoju (45%), irytacji (44%) i bezradności (43%). Sporo osób, myśląc o bieżącej sytuacji w kraju, czuje zażenowanie (34%), złość (28%), smutek (25%) i znużenie (25%). W dalszej kolejności deklarowano takie emocje jak zdziwienie (20%), zadowolenie (15%), ulgę (12%), satysfakcję (12%) i entuzjazm (8%). Niejednoznaczne pod tym względem uczucia, jak tęsknota i nostalgia, wskazała jedna dziesiąta ankietowanych (11%).

Co zmieniło się w krajobrazie emocji, jakie odczuwamy, kiedy nie myślimy o sytuacji w kraju, od badania przeprowadzonego w styczniu tego roku? Dobrostan psychiczny Polaków poprawił się. Więcej osób niż wówczas na dzień przed badaniem odczuwało radość (wzrost o 9 punktów), ulgę (wzrost o 8 punktów), a mniej wstyd (spadek o 7 punktów), złość (spadek o 6 punktów) i zdenerwowanie (spadek o 4 punkty).

A jak zmieniły się emocje Polaków będące reakcją na to, co dzieje się w sferze publicznej? W stosunku do styczniowego pomiaru największą zmianą jest wzrost poczucia bezsilności i bezradności (o 12 punktów). Przybyło także odczuwających niepokój (wzrost o 5 punktów) i znużenie (wzrost o 4 punkty). Ubyło natomiast osób, które doświadczyły takich stanów jak zaskoczenie i zdziwienie (spadek o 5 punktów) oraz ulgę i odprężenie (spadek o 4 punkty).

Czy odczuwanie emocji (i przyznawanie się do nich w trakcie badania) różni się ze względu na płeć? Wyniki pokazują, że w niewielkim zakresie. Kobiety nieco częściej niż mężczyźni deklarowały odczuwanie emocji negatywnych, takich jak niepokój i bezsilność. W nieco większym stopniu czuły się też szczęśliwe. Z kolei mężczyźni w minimalnie większej mierze odczuwali złość, wściekłość i gniew.

Wiele w kwestii emocji zależy od wieku. Najmłodsi respondenci (18–24 lata) wyróżniają się na tle innych pod względem odczuwania niektórych emocji pozytywnych, przede wszystkim szczęścia i podekscytowania (w tym przypadku in plus wyróżniają się generalnie osoby poniżej 45 roku życia). Wyraźnie częściej odczuwają też zdziwienie. Natomiast w mniejszym stopniu deklarują, że w dniu poprzedzającym badanie towarzyszyły im niepokój i bezsilność. Badani między 25 a 34 rokiem życia częściej niż przeciętnie odczuwali znużenie. Stosunkowo pozytywnie, jeśli chodzi o dobrostan psychiczny, wypadają osoby mające od 35 do 44 lat. Poza ekscytacją częściej odczuwali oni również radość oraz dumę i satysfakcję. Ankietowani w wieku od 45 do 54 lat wyróżniają się częstszym doświadczaniem ulgi i odprężenia. Starsi respondenci (55+) wypadają na tym tle gorzej. Wyraźnie rzadziej niż pozostałym towarzyszyło im uczucie szczęścia, radości i entuzjazmu. Wśród pytanych mających od 55 do 64 lat relatywnie często wskazywano też niepokój i bezsilność, a wśród najstarszych (65+) w większej mierze niż w innych grupach mówiło się o smutku, a w mniejszej – o dumie i satysfakcji.

A jakich emocji, jeśli chodzi o sytuację w kraju, doświadczali zwolennicy poszczególnych ugrupowań politycznych? Obserwujemy w tym względzie dość wyraźny podział na zwolenników rządzącej koalicji i partii opozycyjnych. Ogólnie rzecz biorąc, odczucia tych pierwszych są bardziej pozytywne, a tych drugich – bardziej negatywne. Najlepiej, jeśli chodzi o emocje związane ze sferą publiczną, wypadają potencjalni wyborcy Koalicji Obywatelskiej, którzy zauważalnie rzadziej niż przeciętnie deklarują stany negatywne, a częściej pozytywne, szczególnie takie jak zadowolenie, odprężenie i satysfakcję. Również w elektoracie Trzeciej Drogi, częściej niż w pozostałych, mówi się o satysfakcji, a relatywnie rzadziej o złości – którą wyborcy tej partii odczuwają, myśląc o sytuacji w Polsce, wyjątkowo rzadko – a ponadto o smutku i wstydzie. Jednocześnie rzadziej niż wyborcy pozostałych dwóch ugrupowań rządzących deklarują oni entuzjazm. Na tle powyższych gorzej na aktualną politykę reagują osoby popierające Lewicę. Najczęściej ze wszystkich odczuwają oni irytację (nawet częściej niż zwolennicy Prawa i Sprawiedliwości oraz Konfederacji WiN), a także w relatywnie dużej mierze – złość i znużenie. Podobnie jak w przypadku elektoratu KO i Trzeciej Drogi rzadziej towarzyszy im poczucie wstydu. Jeśli chodzi o elektoraty opozycji, wspólne dla potencjalnych wyborców PiS oraz Konfederacji jest ponadprzeciętnie częste reagowanie na bieżącą sytuację w kraju zdenerwowaniem, zażenowaniem, złością i przygnębieniem, a rzadziej takimi emocjami jak zadowolenie, satysfakcja, ulga. Dodatkowo popierający Konfederację w większej mierze niż inni czują bezradność, a popierający PiS wyróżniają się bardzo wysokim poziomem obaw i relatywnie częstym uczuciem nostalgii.