W drugiej połowie października w badaniu telefonicznym, po dwóch miesiącach przerwy, zapytaliśmy o nastroje konsumenckie. Interesowało nas, czy badani muszą ograniczać wydatki na bieżące potrzeby czy też udaje im się coś zaoszczędzić, czy dokonują oni większych zakupów bądź inwestycji i czy planują je w najbliższej przyszłości. Zapytaliśmy również o oczekiwania dochodowe oraz inflacyjne, a także o postrzegane perspektywy na przyszłość.

STAN FINANSÓW I ZACHOWANIA KONSUMENCKI

Tak jak w sierpniu niespełna połowa respondentów zadeklarowała, że w ich gospodarstwach domowych w ciągu ostatniego miesiąca udało się zaoszczędzić trochę pieniędzy (45%). Również podobnie jak dwa miesiące temu dwie piąte badanych (41%, spadek o 2 punkty procentowe) stwierdziło, że w ich rodzinach w ciągu ostatniego miesiąca trzeba było ograniczać wydatki na zaspokojenie bieżących potrzeb. Natomiast rzadziej niż poprzednio pożyczano pieniądze na ich zaspokojenie (spadek z 17% do 12%).

W ostatnich tygodniach trochę rzadziej niż w sierpniu dokonywano większych planowanych wcześniej zakupów, inwestycji (31%, spadek o 4 punkty), a także nieznacznie rzadziej planuje się takie zakupy w perspektywie najbliższego miesiąca (spadek z 22% do 20%). Z kolei odsetek badanych, którzy dokonali większych, nieplanowanych zakupów w ciągu ostatniego miesiąca, utrzymuje się na dosyć stabilnym poziomie (18%).

OCZEKIWANIA DOCHODOWE I INFLACYJNE

We wrześniu już szósty miesiąc z kolei nastąpił wzrost inflacji r/r. W marcu ceny towarów i usług konsumpcyjnych w porównaniu z analogicznym miesiącem ubiegłego roku wzrosły o 2,0%, natomiast we wrześniu¹Pokaż przypis już o 4,9% r/r. W sierpniu, gdy ostatni raz pytaliśmy o oczekiwania inflacyjne, ceny w skali roku wzrosły o 4,3%²Pokaż przypis.

W stosunku do sierpnia oczekiwania inflacyjne nie zmieniły się znacząco. Umocniło się przekonanie, że ceny będą rosły w zbliżonym tempie co obecnie (wzrost z 42% do 46%), natomiast odsetek badanych obawiających się szybszego tempa wzrostu cen utrzymuje się na bardzo zbliżonym poziomie co pod koniec sierpnia (33% obecnie wobec 34% poprzednio). Nie ubyło znacząco liczących na wyhamowanie inflacji – 12% (wobec 13% ostatnio) uważa, że ceny będą rosły wolniej, a 2% (wobec 3% w sierpniu) – że nie będą rosły.

Jednocześnie w stosunku do sierpnia nieznacznie wzrósł udział badanych liczących na wzrost dochodów swojego gospodarstwa domowego (z 31% do 33%), a zmniejszył się obawiających się ich spadku (z 25% do 20%). Ponadto dość wyraźnie przybyło niezakładających zmian w tym obszarze (z 37% do 43%).

PERSPEKTYWY NA PRZYSZŁOŚĆ

Wymiar indywidualny

W postrzeganiu własnych perspektyw na przyszłość, a także sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy nadzieje na poprawę wyrażane są trochę częściej niż obawy przed pogorszeniem (odsetki odpowiednio: 38% wobec 34% oraz 33% wobec 28%). Natomiast w postrzeganiu sytuacji gospodarczej w Polsce zdecydowanie przeważają obawy nad nadziejami na poprawę (51% wobec 21%).

W stosunku do pomiaru z sierpnia zarejestrowaliśmy spadek obaw w prognozach dotyczących sytuacji finansowej gospodarstw domowych respondentów (z 34% do 28%), przy jednoczesnym nieznacznym spadku nadziei na poprawę (o 2 punkty, do 33%). Przy tym dość wyraźnie zmniejszył się optymizm w myśleniu o gospodarce (spadek z 30% do 21%), a wzrosły obawy o jej kondycję (o 3 punkty, do 51%). Stosunkowo najmniej zmieniło się myślenie o ogólnych perspektywach na przyszłość – generalnie są one trochę bardziej optymistyczne niż dwa miesiące temu.

Wymiar środowiskowy

Ogólnie rzecz biorąc, badani uważają, że osoby z ich najbliższego otoczenia mniej optymistycznie patrzą w przyszłość niż oni sami. Respondenci, charakteryzując nastroje panujące w ich najbliższym otoczeniu, we wszystkich trzech analizowanych wymiarach dostrzegają więcej obaw niż nadziei. Relatywnie największa przewaga występuje w odniesieniu do sytuacji gospodarczej (48% wobec 15%), a najmniejsza – w odniesieniu do ogólnych perspektyw na przyszłość (37% wobec 29%).

W porównaniu z sierpniem ankietowani dostrzegają u osób w swoim najbliższym otoczeniu więcej optymizmu, a mniej obaw w wymiarze ogólnych perspektyw na przyszłość, natomiast w postrzeganiu sytuacji gospodarczej Polski – odwrotnie, tj. więcej obaw, a mniej nadziei.

WSKAŹNIK NASTROJÓW KONSUMENCKICH

Na podstawie odpowiedzi na pytania dotyczące sytuacji ankietowanych, tj. zachowań konsumenckich, stanu ich finansów oraz przewidywań odnoszących się do poziomu dochodów, inflacji w ciągu najbliższego roku, a także prognoz sytuacji finansowej gospodarstw domowych oraz kondycji polskiej gospodarki, skonstruowano wskaźnik nastrojów konsumenckich (WNK). Pokazuje on, w ilu obszarach – spośród dziesięciu uwzględnionych w sondażu – respondenci wyrazili optymizm bądź udzielili odpowiedzi wskazujących na zadowolenie z sytuacji materialnej³Pokaż przypis. Wskaźnik może przyjmować wartości od 0 – jeśli w żadnym z analizowanych obszarów respondent nie wyraził optymizmu – do 10 – jeśli we wszystkich analizowanych obszarach wyraził optymizm. Średnia wartość wskaźnika WNK dla ogółu badanych wynosi obecnie 3,6 i jest nieco niższa niż w sierpniu. Można zatem stwierdzić, że przeciętnie badani wyrazili optymizm w mniej więcej czterech dziedzinach. Największa część zadeklarowała go w trzech obszarach (21%), a trochę mniej – w czterech (16%), pięciu (15%) oraz dwóch (14%).

Stosunkowo dużym optymizmem konsumenckim – co naturalne – charakteryzują się badani o wyższych dochodach osobistych (wśród osób o dochodach wynoszących co najmniej 7000 zł netto wartość wskaźnika wynosi 4,8 wobec 2,9 wśród osób o dochodach do 1999 zł i 2,7 wśród osób o dochodach od 2000 zł do 2999 zł) oraz zadowolone z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych (4,3 wobec 1,9 wśród oceniających je źle). Relatywnie wysokie wartości wskaźnik nastrojów konsumenckich osiąga wśród młodszych (4,2 wśród badanych w wieku 18–24 lata i 4,6 w wieku 25–34 lata wobec 3,1 wśród osób w wieku 55+), mieszkańców największych miast (4,1 wobec 3,4 wśród mieszkańców wsi) oraz najlepiej wykształconych (4,3 wśród absolwentów wyższych uczelni wobec 3,1 wśród osób z wykształceniem podstawowym).