W drugiej połowie stycznia w badaniu telefonicznym, po mniej więcej półtoramiesięcznej przerwie, zapytaliśmy o nastroje konsumenckie. Interesowało nas, czy badani muszą ograniczać wydatki na bieżące potrzeby czy też udaje im się coś zaoszczędzić, czy dokonują oni większych zakupów bądź inwestycji i czy planują je w najbliższej przyszłości. Zapytaliśmy również o oczekiwania dochodowe oraz inflacyjne, a także o postrzegane perspektywy na przyszłość.

STAN FINANSÓW I ZACHOWANIA KONSUMENCKIE

W stosunku do pomiaru z początku grudnia 2024 roku praktycznie nie zmienił się udział badanych deklarujących ograniczanie wydatków na zaspokojenie bieżących potrzeb w swoim gospodarstwie domowym w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie (47%), a także pożyczanie pieniędzy na ich zaspokojenie (14%). Tak samo jak ostatnio połowa ankietowanych (50%) stwierdziła, że w ich rodzinach udało się zaoszczędzić w ciągu ostatniego miesiąca trochę pieniędzy.

Natomiast nieco rzadziej niż poprzednio dokonywano większych zakupów i inwestycji – zarówno tych planowanych (spadek z 29% do 25%), jak i nieplanowych (spadek z 21% do 16%), przy jednoczesnym wzroście odsetka planujących takie zakupy, inwestycje w ciągu najbliższego miesiąca (z 17% do 22%).

OCZEKIWANIA INFLACYJNE I DOCHODOWE

W grudniu 2024 roku, w porównaniu z analogicznym miesiącem roku poprzedniego, ceny towarów i usług wzrosły o 4,7%, a w stosunku do miesiąca poprzedniego, tj. do listopada utrzymały się przeciętnie na takim samym poziomie¹Pokaż przypis.

W drugiej połowie stycznia zmniejszyły się obawy, że ceny w ciągu najbliższych dwunastu miesięcy będą rosły szybciej niż w ciągu ostatniego roku (spadek z 30% do 26% deklaracji), a wzrosły odsetki uważających, że ceny będą rosły w zbliżonym tempie (z 48% do 51%) lub że będą rosły wolniej (z 13% do 16%). Nadal bardzo niewielu ankietowanych uważa, że nie będą one w ogóle rosły (3%).

W stosunku do poprzedniego pomiaru wzrosły oczekiwania dochodowe Polaków. Przybyło badanych liczących na wzrost dochodów własnych gospodarstw domowych (z 34% do 38%), a ubyło uważających, że dochody te pozostaną bez zmian (z 42% do 37%). Podobnie jak na początku grudnia mniej więcej co piąty respondent obawia się spadku dochodów swojego gospodarstwa domowego w ciągu najbliższego roku (19%).

PERSPEKTYWY NA PRZYSZŁOŚĆ

Wymiar indywidualny

W drugiej połowie stycznia postrzeganie sytuacji finansowej gospodarstw domowych respondentów oraz kondycji gospodarki w Polsce jest bardziej optymistyczne niż na początku grudnia. Wzrosły nadzieje na poprawę w tych obszarach, a spadły obawy przed pogorszeniem. Natomiast oceny własnych ogólnych perspektyw stały się nieco bardziej spolaryzowane – minimalnie przybyło zarówno tych, którzy patrzą w przyszłość z nadzieją, jak i z obawami.

W myśleniu o sytuacji finansowej gospodarstw domowych optymizm przeważa nad pesymizmem, natomiast w myśleniu o ogólnych perspektywach oraz o sytuacji gospodarczej w Polsce odwrotnie – obawy przeważają nad nadziejami. Przewaga ta jest większa w przypadku postrzegania sytuacji gospodarczej w Polsce.

Wymiar środowiskowy

Po zarejestrowanym ostatnio pogorszeniu w postrzeganiu nastrojów środowiskowych, w styczniu odnotowaliśmy poprawę. We wszystkich trzech analizowanych obszarach zarejestrowaliśmy mniejszy bądź większy wzrost odsetków deklaracji nadziei przy jednoczesnym spadku obaw. Pomimo tej poprawy, we wszystkich uwzględnionych w sondażu dziedzinach respondenci w swoim najbliższym otoczeniu dostrzegają więcej obaw niż nadziei, a stosunkowo największa przewaga występuje w przypadku postrzegania sytuacji gospodarczej.

WSKAŹNIK NASTROJÓW KONSUMENCKICH

Na podstawie odpowiedzi na pytania dotyczące sytuacji ankietowanych, tj. zachowań konsumenckich, stanu ich finansów oraz przewidywań odnoszących się do poziomu dochodów, inflacji w ciągu najbliższego roku, a także prognoz sytuacji finansowej gospodarstw domowych oraz kondycji polskiej gospodarki, skonstruowano wskaźnik nastrojów konsumenckich (WNK)²Pokaż przypis. Pokazuje on, w ilu obszarach – spośród dziesięciu uwzględnionych w sondażu – respondenci wyrazili optymizm bądź udzielili odpowiedzi wskazujących na zadowolenie z sytuacji materialnej. Wskaźnik może przyjmować wartości od 0 – jeśli w żadnym z analizowanych obszarów respondent nie wyraził optymizmu – do 10 – jeśli we wszystkich analizowanych obszarach wyraził optymizm. Średnia wartość wskaźnika WNK dla ogółu badanych wynosi obecnie 3,7 i jest nieznacznie wyższa niż w grudniu. Można więc powiedzieć, że średnio respondenci zadeklarowali optymizm w mniej więcej czterech obszarach. Największa część wyraziła go w trzech obszarach (17%), a tylko nieznacznie mniej – w dwóch (16%), w czterech (16%) oraz w pięciu (15%).

Optymizm konsumencki, co naturalne, bardzo wyraźnie zależy od położenia materialnego. Stosunkowo duży optymizm konsumencki charakteryzuje badanych o najwyższych dochodach osobistych (wśród osób o dochodach wynoszących co najmniej 7000 zł netto wartość wskaźnika wynosi 5,0 wobec 2,8 wśród badanych o dochodach do 1999 zł) oraz dobrze oceniających warunki materialne swoich gospodarstw domowych (4,5 wobec 1,6 wśród oceniających je źle). Uwzględniając natomiast status społeczno-zawodowy można zauważyć, że średnia wartość wskaźnika nastrojów konsumenckich jest najwyższa wśród prowadzących własną działalność gospodarczą (4,5), a najniższa wśród bezrobotnych i niepracujących z innych powodów (3,0). Ponadto relatywnie duży optymizm konsumencki cechuje mieszkańców największych miast (4,4), badanych w wieku 25–34 lata (4,2) oraz absolwentów wyższych uczelni (4,2). Podobnie jak w poprzednich pomiarach mężczyźni wyrażali trochę większy optymizm konsumencki niż kobiety (4,0 wobec 3,5).