PUBLIKACJE

W pierwszym tygodniu grudnia, po dwumiesięcznej przerwie, zapytaliśmy badanych o nastroje konsumenckie. Interesowało nas, czy muszą ograniczać wydatki na bieżące potrzeby, czy też udaje im się coś zaoszczędzić, czy dokonują oni większych zakupów bądź inwestycji i czy planują je w najbliższej przyszłości. Zapytaliśmy również o oczekiwania dochodowe oraz inflacyjne, a także o postrzegane perspektywy na przyszłość.

W porównaniu z październikiem zmniejszył się nieco udział ankietowanych, którzy zadeklarowali, że w ciągu ostatniego miesiąca w ich gospodarstwach domowych ograniczano wydatki na zaspokojenie bieżących potrzeb (z 40% do 37%). Z kolei odsetki pożyczających pieniądze na ich zaspokojenie (10%) oraz tych, którym udało się zaoszczędzić trochę pieniędzy (54%), praktycznie nie zmieniły się.

W grudniu nieco rzadziej niż w październiku deklarowano dokonywanie w ciągu ostatniego miesiąca planowanych wcześniej zakupów, inwestycji, takich jak zakup wycieczki, mebli, obligacji (spadek z 33% do 30%), a praktycznie równie często – nieplanowanych (20% wobec 19%). Udział planujących większe zakupy i inwestycje w perspektywie najbliższego miesiąca w stosunku do października nie zmienił się (20%).

Porównując obecne wyniki do tych z grudnia ubiegłego roku, zauważyć można, że obecnie Polacy mają większą swobodę w gospodarowaniu domowym budżetem. W stosunku do grudnia 2024 roku zmniejszył się udział ograniczających wydatki na zaspokojenie bieżących potrzeb (z 48% do 37%) oraz spadł nieco odsetek pożyczających pieniądze na ich zaspokojenie (z 13% do 10%), a zwiększyła się trochę grupa tych, którym udało się trochę zaoszczędzić (z 50% do 54%). Jeśli chodzi o dokonywanie w ciągu miesiąca poprzedzającego badanie większych – planowanych i nieplanowanych – zakupów, to nie rejestrujemy znacznych zmian w stosunku do grudnia ubiegłego roku. Jedynie nieco większy odsetek badanych niż rok temu planuje takie zakupy i inwestycje w perspektywie miesiąca (wzrost z 17% do 20%).

Ceny towarów i usług w listopadzie¹Pokaż przypis wzrosły o 2,5% w porównaniu z analogicznym miesiącem roku ubiegłego, natomiast w stosunku do miesiąca poprzedniego o 0,1%. Inflacja jest obecnie na najniższym poziomie od półtora roku.

Od sierpnia oczekiwania inflacyjne pozostają na bardzo stabilnym poziomie. W grudniu, podobnie jak w październiku, blisko co czwarty badany obawia się szybszego tempa wzrostu cen (23%), a połowa sądzi, że ceny będą rosły w zbliżonym tempie (50%). Pozostali ankietowani uważają, że będą one rosły wolniej niż w ciągu ostatniego roku (16%, wzrost o 2 punkty) bądź że się nie zmienią (4%, spadek o 2 punkty). Stosunkowo niewielu nie ma zdania na ten temat (6%).

W porównaniu z październikiem zwiększył się nieco udział liczących na wzrost dochodów swojego gospodarstwa domowego w perspektywie roku (z 34% do 37%), a odsetek obawiających się ich spadku nie zmienił się (16%). Niezmiennie od kiedy monitorujemy oczekiwania dochodowe, największa część badanych uważa, że dochody ich gospodarstwa domowego nie zmienią się (43%). Bardzo niewielu nie ma wyrobionej opinii w tej sprawie (5%).

W porównaniu z październikiem we wszystkich uwzględnionych obszarach odnotowujemy pewną poprawę nastrojów – mniejszy lub większy wzrost nadziei i zarazem spadek obaw.

Stosunkowo największą poprawę obserwujemy w postrzeganiu ogólnych perspektyw, w których obecnie porównywalnie często wyrażany jest optymizm co pesymizm (34% wobec 36%), podczas gdy dwa miesiące temu wyraźnie zaznaczała się przewaga pesymizmu (43% wobec 30%). Z kolei w postrzeganiu sytuacji gospodarczej nadal przeważają obawy nad nadzieją na poprawę (43% wobec 28%), choć i w tym przypadku rejestrujemy zauważalny spadek obaw. Natomiast w myśleniu o sytuacji finansowej swojego gospodarstwa domowego niezmiennie od stycznia 2025 roku optymizm przeważa nad pesymizmem (36% wobec 27%).

W postrzeganiu nastrojów środowiskowych również nastąpiła pewna poprawa – we wszystkich analizowanych obszarach nastąpił spadek dostrzeganych obaw. Niemniej jednak, podobnie jak w poprzednich pomiarach, we wszystkich uwzględnionych wymiarach rejestrujemy przewagę pesymizmu nad optymizmem. Jest ona największa w przypadku postrzegania sytuacji gospodarczej (45% wobec 18%), a najmniejsza w odniesieniu do ogólnych perspektyw na przyszłość wśród osób z najbliższego otoczenia (37% wobec 29%). Nadal utrzymuje się prawidłowość zaobserwowana w poprzednich miesiącach – generalnie rzecz biorąc, badani uważają, że osoby z którymi stykają się na co dzień mniej optymistycznie patrzą w przyszłość niż oni sami.

Na podstawie odpowiedzi na pytania dotyczące sytuacji ankietowanych, tj. zachowań konsumenckich, stanu ich finansów oraz przewidywań odnoszących się do poziomu dochodów, inflacji w ciągu najbliższego roku, a także prognoz sytuacji finansowej gospodarstw domowych oraz kondycji polskiej gospodarki, skonstruowano wskaźnik nastrojów konsumenckich (WNK)²Pokaż przypis. Pokazuje on, w ilu obszarach – spośród dziesięciu uwzględnionych w sondażu – respondenci wyrazili optymizm bądź udzielili odpowiedzi wskazujących na zadowolenie z sytuacji materialnej. Wskaźnik może przyjmować wartości od 0 – jeśli w żadnym z analizowanych obszarów respondent nie wyraził optymizmu – do 10 – jeśli we wszystkich analizowanych obszarach wyraził optymizm. Średnia wartość wskaźnika WNK dla ogółu badanych wynosi obecnie 3,9, czyli nieco więcej niż w październiku. Można zatem powiedzieć, że ankietowani wyrazili optymizm średnio w czterech spośród dziesięciu obszarów uwzględnionych w badaniu – największa ich część wyraziła go w trzech obszarach (17%), a tylko nieznacznie mniej – w czterech (15%).

Wysokość wskaźnika zależna jest przede wszystkim od położenia materialnego. Relatywnie duży optymizm cechuje badanych o najwyższych dochodach (wśród osób o dochodach wynoszących co najmniej 9000 zł netto średnia wartość wskaźnika wynosi 5,1) oraz zadowolonych z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych (4,8). Ponadto stosunkowo wysokie wartości wskaźnika notujemy wśród najmłodszych badanych (5,0), mieszkańców największych miast (4,6), absolwentów wyższych uczelni (4,4), a uwzględniając status społeczno-zawodowy – uczniów i studentów (4,7) i prowadzących własną działalność gospodarczą (4,4).