1. Polacy o Gorbaczowie

Deklarowany stosunek do M. Gorbaczowa

- Sympatia

- Brak sympatii /X‘87, VIII‘87, X‘86/

2. Polacy o pierestrojce

3. Kto i co ogranicza, hamuje przebudowę?

- Władza

- Społeczeństwo

- Opozycja, przeciwnicy

4. Co pierestrojka może przynieść Polsce i Polakom?

- korzyści

- straty

- nic, niewiele

5. Aktywność ZSRR na arenie międzynarodowej

6. Opinie o stosunkach polsko-radzieckich, sojuszu politycznym i współpracy gospodarczej

Stosunek do ZSRR

- Sojusznik Polski

- Państwo zagrażające Polsce /II‘88, IV‘87, VIII‘86/

7. Nastawienie Polaków wobec Związku Radzieckiego

ANEKS

Ocena następstw wyboru M. Gorbaczowa na stanowisko sekretarza generalnego KC KPZR

- Nastąpiły duże zmiany na lepsze

- Nastąpiły niewielkie zmiany na lepsze

- Nic się nie zmieniło

- Nastąpiły niewielkie zmiany na gorsze

- Nastąpiły duże zmiany na gorsze

- Trudno powiedzieć /III‘85, II‘88/

Stosunek do polityki M. Gorbaczowa

- Jestem zdecydowanym zwolennikiem

- Jestem zwolennikiem

- Jest mi obojętna

- Jestem przeciwnikiem

- Jestem zdecydowanym przeciwnikiem

Opinie o przemianach w ZSRR

- Są bardzo duże i doprowadzą do gruntownej przebudowy

- Są duże i istnieje spora szansa, że doprowadzą do znacznej przebudowy

- Skończą się na niczym, nie wyzwolą energii ludzi

- Inny pogląd

Wpływ pierestrojki na sytuację:

- w ZSRR

- w państwach socjalistycznych

- międzynarodową

Wpływ pierestrojki na stosunki Wschód - Zachód

Ocena stosunków polsko - radzieckich /II‘88, X‘87, X‘86/

Analiza artykułów prasowych na temat wyborów do rad narodowych

Deklaracje co do udziału w wyborach do rad narodowych

- Na pewno wezmę udział

- Prawdopodobnie wezmę udział

- Prawdopodobnie nie wezmę udziału

- Na pewno nie wezmę udziału

Ocena polityki i dokonań rządu

- Słuszna polityka i dobre wyniki

- Słuszna polityka i duże trudności w jej realizacji

- Dobre zamiary i brak umiejętności realizacji

- Zastrzeżenia do polityki i jej realizacji

- Rząd powinien ustąpić

- Inne i trudno powiedzieć /IV‘87, V‘88/

Deklaracje co do udziału w wyborach do rad narodowych a:

- ocena polityki rządu

- ocena perspektyw reformy gospodarczej

- prognoza sytuacji politycznej

- przewidywany rozwój sytuacji społecznej w Polsce

- typy szkół

- przynależność polityczna i orientacje ideologiczne

- deklaracje co do udziału w referendum i pochodzie 1-majowym

- ocena zgłoszonych kandydatur na radnych

Kto nie pójdzie na wybory?

Zestaw stwierdzeń dotyczących celów oraz następstw nowych uprawnień rządu po przyznaniu przez Sejm PRL nadzwyczajnych pełnomocnictw Radzie Ministrów

Cele:

1. Utrzymanie się obecnej ekipy przy władzy

2. Zmuszenie społeczeństwa do posłuszeństwa

3. Zahamowanie wzrostu płac

4. Wymuszanie powszechnego stosowania w życiu gospodarczym twardych reguł ekonomicznych

5. Odsunięcie społeczeństwa od udziału w rządzeniu

6. Obrona reformy

7. Ukrócenie, zahamowanie inflacji

8. Poprawa zaopatrzenia

Następstwa :

1. Jest to jedna z wielu uchwał, która i tak nic nie zmieni

2. Jest to stworzenie warunków do nadużywania władzy

3. Jest to ograniczenie samodzielności przedsiębiorstw

4. Jest to dobry krok umożliwiający poprawę sytuacji naszego kraju

5. Jest to jedyne słuszne wyjście w obecnej sytuacji kraju

6. Jest to zaprzeczenie reformy

1. Stosunek badanych do strajków w Nowej Hucie i Stoczni Gdańskiej

Określenia pozytywne

- Zainteresowanie

- Zrozumienie

- Nadzieja, wiara w lepsze jutro

- Spokój

- Zadowolenie

- Radość

Określenia negatywne

- Obojętność

- Oburzenie

- Obawa, lęk o przyszłość

- Niepokój

- Niezadowolenie

- Smutek

2. Strajki a sytuacja w kraju i na świecie

Wpływ strajków na sytuację kraju

Przedmiot oceny:

- Sytuacja gospodarcza

- Warunki życia społeczeństwa

- Wyniki reformy gospodarczej

- Proces demokratyzacji życia kraju

- Udział społeczeństwa w rządzeniu krajem

- Pozycja robotników

Czy strajki zagrażają sytuacji w świecie?

- Sytuacja Polski w świecie

- Proces reform w krajach socjalistycznych

- Stosunki wschód- Zachód

3. Za i przeciw strajkom

Aneks

Ocena sytuacji gospodarczej

- bardzo dobra i dobra

- dość dobra

- ani dobra, ani zła

- raczej zła

- zła i bardzo zła

- trudno powiedzieć /tabela wg badań XII‘84 - V‘88/

Przewidywany kierunek zmian w sytuacji gospodarczej:

- zdecydowanie się poprawi

- nieznacznie się poprawi

- pozostanie bez zmian

- nieznacznie się pogorszy

- zdecydowanie się pogorszy

- trudno powiedzieć /tabela wg badań XII‘84 - V‘88/

Ocena sytuacji politycznej:

- bardzo dobra i dobra

- dość dobra

- ani dobra, ani zła

- raczej zła

- zła i bardzo zła

- trudno powiedzieć /tabela wg badań XII‘84 - V‘88/

Przewidywany kierunek zmian w sytuacji politycznej:

- zdecydowanie się poprawi

- nieznacznie się poprawi

- pozostanie bez zmian

- nieznacznie się pogorszy

- zdecydowanie się pogorszy

- trudno powiedzieć /tabela wg badań XII‘84 - V‘88/

Polityka:

- pełni optymiści

- umiarkowani optymiści

- przewidujący stagnację lub nieznaczną poprawę

- umiarkowani pesymiści

- nie mający zdania /tabela z badań XII‘85 - V‘88/

Gospodarka:

- pełni optymiści

- umiarkowani optymiści

- przewidujący stagnację lub nieznaczną poprawę

- umiarkowani pesymiści

- nie mający zdania /tabela z badań XII‘85 - V‘88/

Czy dotychczasowa polityka władz stwarza szanse wyjścia z kryzysu gospodarczego?

- zdecydowanie tak

- raczej tak

- raczej nie

- zdecydowanie nie

- trudno powiedzieć /tabela wg badań IX‘85 - V‘88/

Ocena polityki i dokonań rządu

- słuszna polityka i dobre wyniki

- słuszna polityka i duże trudności w jej realizacji

- dobre zamiary i brak umiejętności realizacji

- zastrzeżenia do polityki i jej realizacji

- rząd powinien ustąpić

- inne i trudno powiedzieć /tabela wg badań IV‘87, V‘88/

Stan nastrojów społecznych:

- całkowity spokój

- raczej spokój

- pewne napięcie

- bardzo duże napięcie

- trudno powiedzieć /tabela wg badań XII‘84 - V‘88/

Charakterystyka nastrojów społecznych

- ogólne odprężenie i zadowolenie, wiara, że będzie lepiej

- pewne odprężenie i zadowolenie, że jest trochę lepiej

- rezygnacja, pogodzenie się z losem

- lęk, obawa, co przyniesie przyszłość, niepewność jutra

- ogólnie niezadowolenie, niewiara w jakąkolwiek poprawę /tabela wg badań IV‘86 - V‘88/

Omówienie spotkania dyskusyjnego uczestników Warsztatu Opinioznawczego CBOS na temat "Jakie powinny być rezultaty reform w PRL?"

Spis treści:

- opinie o strajkach

- opinie o reformie

- opinie o partii

- opinie o polityce rolnej

- opinie o systemie

- opinie o drogach wyjścia

- opinie o uwarunkowaniach międzynarodowych

OPRACOWANIE NIE DO SPRZEDAŻY. DOSTĘPNE TYLKO W OŚRODKU INFORMACJI CBOS

ZAUFANIE DO INSTYTUCJI, ORGANIZACJI I GRUP ODGRYWAJĄCYCH WAŻNĄ ROLĘ W ŻYCIU PUBLICZNYM

Przedstawię Panu(i) listę organizacji, grup i osób z życia publicznego kraju. Jak Pan(i) ocenia działalność każdej z nich? Czy i w jakim stopniu zgadza się Pan(i), że ich działalność dobrze służy społeczeństwu i jest zgodna z jego interesami? [pytanie traktowane jako wskaźnik zaufania]

Oceniane instytucje i organizacje

- Sejm

- Rada Państwa

- Rząd, Rada Ministrów

- PRON

- Rada Konsultacyjna przy przewodniczącym Rady Państwa

- PZPR

- Związki zawodowe

- Kościół

- Opozycja - przeciwnicy PZPR

- Wojsko

- Milicja

- Telewizja

/tabela wg zaufania, nieufności i braku oceny z badań XI‘87, II‘88, V‘88/

Instytucje i organizacje:

- Sejm

- PRON

- PZPR

- Rząd, Rada Ministrów

- Kościół

- Milicja

- Wojsko

- Rada Konsultacyjna przy przewodniczącym Rady Państwa

- Opozycja - przeciwnicy PZPR

- Telewizja

/tabela: zaufanie, nieufność i braku oceny wśród dorosłych mieszkańców kraju oraz młodzieży ze szkół ponadpodstawowych/

ZAUFANIE DO W. JARUZELSKIEGO, Z. MESSNERA, J. GLEMPA I L. WAŁĘSY

Zaufanie do kluczowych postaci życia publicznego w Polsce

- W. Jaruzelski

- Z. Messner

- J. Glemp

- L. Wałęsa

/wykresy: zaufanie, nieufność, brak zdania/

SYMPATIA WOBEC OSÓB AKTYWNYCH W ŻYCIU PUBLICZNYM KRAJU

Często w odniesieniu do osób uczestniczących w życiu publicznym w kraju i na świecie (polityków, działaczy, dziennikarzy) używamy sformułowania, że ktoś cieszy się naszą większą lub mniejszą sympatią. Prosimy Pana(ią) o wyrażenie właśnie takiego stosunku do osób wymienionych na liście.

Deklaracje sympatii i antypatii wobec osób publicznych

- J. Glemp

- W. Jaruzelski

- J. Urban

- Z. Messner

- L. Wałęsa

- J. Dobraczyński

- M. Rakowski

- R. Malinowski

- Z. Sadowski

- M. Orzechowski

- A. Miodowicz

- Z. Michałek

- C. Kiszczak

- J. Czyrek

- K. Barcikowski

- Z. Szałajda

- W. Siła-Nowicki

- W. Baka

- T.W. Młyńczak

- J. Baryła

- J. Główczyk

/wykres: sympatia, antypatia/ oraz /tabela wg terminów badań XI‘87, II‘88, V‘88: sympatia, antypatia, obojętność, niezdecydowanie/

Osoby aktywne w życiu publicznym kraju:

- J. Dobraczyński

- J. Glemp

- W. Jaruzelski

- C. Kiszczak

- Z. Messner

- A. Miodowicz

- M. F.Rakowski

- Z. Sadowski

- J. Urban

- L. Wałęsa

/tabela: sympatia, brak sympatii, obojętność wśród dorosłych mieszkańców kraju oraz młodzieży ze szkół ponadpodstawowych/

ILE ZARABIAJĄ, A ILE POWINNI?

Wybrane zawody (stanowiska)

- ślusarz

- ekspedientka

- nauczycielka

- lekarz rejonowy

- aktor

- naczelnik gminy, miasta

- sekretarz miejskiego, gminnego komitetu PZPR

- dyrektor przedsiębiorstwa

- prezydent miasta

- wojewoda

- I sekretarz KW PZPR

- Minister

- Premier

- Przewodniczący Rady Państwa

- I sekretarz KC PZPR /tabela zarobki postrzegane i postulowane wg: opinii większości zatrudnionych w gospodarce, wg opinii kadry kierowniczej, wg opinii administracji państwowej/

OD CZEGO ZALEŻĄ WYOBRAŻENIA O ZAROBKACH?

Miary związków między wyobrażeniami respondentów o zarobkach sekretarzy PZPR a ich determinantami - współczynniki V Cramera - tabela

Miary związków między wyobrażeniami o zarobkach przedstawicieli władz państwowych a ich determinantami - współczynniki V Cramera - tabela

29 listopada 1987 r. w referendum zadano pytania:

Pytanie 1: Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki zmierzającego do wyraźnej poprawy warunków życia społeczeństwa, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-trzyletni okres szybkich zmian?

Pytanie 2: Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?

JAK GŁOSOWANO - HIPOTEZA POMYŁEK?

Czy brał(a) Pan(i) udział w referendum 29 listopada zeszłego roku?

- Tak

- Nie

/omówienie w tekście/

Omówienie wyników symulacji referendum wśród badanych. Porównanie z wynikami rzeczywistego referendum.

JAK GŁOSOWANO - MIASTO - WIEŚ

Analiza deklarowanej frekwencji oraz odpowiedzi na pytania referendalne mieszkańców wsi i mieszkańców miast.

DLACZEGO?

Wszystkie pytania o powody i motywy nieuczestniczenia w referendum, a także oddania konkretnego głosu na każde z pytań były zadane w formie zdań zaczynających się od sformułowań:

- Nie wziąłem udziału w referendum, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m TAK na pierwsze pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m NIE na pierwsze pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m TAK na drugie pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m NIE na drugie pytanie, ponieważ...

Powody braku uczestnictwa:

- Przyczyny losowe (choroba)

- Nieufność do samej instytucji referendum

- Zastrzeżenia do samego programu reform

- Brak zainteresowania przebiegiem i przyszłym wynikiem referendum

- Niewiara w sens osobistego udziału i głosowania

- Deklarowana nieufność do władzy

- Inne wypowiedzi

/omówienie w tekście/

Pierwsze pytanie - dlaczego TAK?

- Przekonanie o konieczności reform

- Wypowiedzi utożsamiające odpowiedź TAK na pierwsze pytanie referendum z opowiedzeniem się za lepszą przyszłością

- Odpowiedzi tautologiczne, ogólniki, odmowy odpowiedzi

Pierwsze pytanie referendum - dlaczego NIE?

- Sprzeciw wobec zbyt szybkich i zbyt wysokich podwyżek cen, pogarszania warunków życia

- Niewiara w możliwość uzdrowienia gospodarki, w realne intencje władz, trafność programu reform

Drugie pytanie referendum - dlaczego TAK?

- Utożsamianie terminu "demokracja" z dobrem, wypowiedzi wyrażające opowiedzenie się za demokracją jako stanem pożądanym

- Ogólniki, tautologie oraz wypowiedzi wskazujące na poczucie obowiązku, przekonanie, że tak należało zagłosować

- Głos za lepszą przyszłością, za reformami w ogóle, także wyraz poparcia dla władz i ich zamierzeń

- Przekonanie, że demokracja jest korzystnym rozwiązaniem, krokiem naprzód, środkiem prowadzącym do pożądanego celu

- Wypowiedzi będące praktycznie deklaracją poglądów demokratycznych

Definicja demokracji pojawiająca się w wypowiedziach:

- prawa obywatelskie, swobody obywatelskie

- praworządność

- wpływ obywateli na decyzje, na rządzenie państwem

- samorządność terytorialna

- swoboda poruszania się, wyjazdy zagraniczne

- swoboda wypowiedzi

- swoboda zrzeszania się i stowarzyszanie

- społeczna kontrola władzy

- swoboda wierzeń i praktyk religijnych

- inne szczegółowe definicje demokracji

Drugie pytanie referendum - dlaczego NIE?

Odpowiedzi na to pytanie były głównie wymijające. Odpowiedzi konkretne trudno było skategoryzować ze względu nazbyt duży rozrzut tematyczny.

UWAGI DO INTERPRETACJI WYNIKÓW