Uczestniczki badania, odnosząc się do praw kobiet, jako szczególnie istotną kwestię wskazują powszechne prawo do aborcji. Wolność do decydowania o sobie i bezpieczeństwo to wartości, do których odwołują się kobiety, uzasadniając własne opinie na ten temat.

Kobiety deklarują, że to one dysponują większym niż ich partnerzy kapitałem społecznym, wnoszą do rodziny więcej relacji, mężczyźni częściej separują swoich znajomych.

W pytaniu otwartym o wymarzony zawód dla córki (niezależnie od tego, czy badani mają dzieci i w jakim wieku) najpopularniejszą opcją są zawody medyczne, a następnie prawnicze – ex aequo z zawodami związanymi z wykształceniem pedagogicznym, społeczno-politycznym lub humanistycznym (jak np. nauczycielka).

CO WPŁYWA NA SUKCES ZAWODOWY?

Co, w Pana(i) ocenie, ma największy wpływ na sukces zawodowy?

- Wiedza, umiejętności

- Solidna, rzetelna praca

- Wykształcenie

- Inicjatywa i przedsiębiorczość

- Znajomości, protekcja

- Szczęście, przypadek

- Cwaniactwo, przebiegłość

- Pochodzenie społeczne

- Trudno powiedzieć

- Coś innego

/wykresy wg badań 2013, 2017, 2024/ oraz /tabela aneksowa/

WYMARZONE ZAWODY DLA DZIECI

Jakiego zawodu pragną(ę)ł(a)by Pan(i) dla córki/syna?

- Zawody medyczne

- Zawody wymagające studiów politechnicznych lub wykształcenia technicznego

- Zawody prawnicze

- Zawody związane z wykształceniem informatycznym, matematycznym i przyrodniczym

- Zawody rzemieślnicze i robotnicze

- Zawody związane z wykształceniem pedagogicznym, społeczno-politycznym i humanistycznym

- Zawody mundurowe – wojskowy, policjant, celnik, strażak

- Zawody ekonomiczno-handlowe

- Przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen, menedżer, prezes, dyrektor

- Zawody związane ze sportem, turystyką

- Zawody rolnicze i związane z ochroną środowiska

- Zawody artystyczne

- Zawody urzędnicze, związane z administracją (również rządową)

- Polityk, poseł

- Naukowiec, wykładowca na wyższej uczelni

- Inne

- Odpowiedzi opisowe

- Wybór zawodu należy do córki/syna

- Trudno powiedzieć

/tabela - zagregowane odpowiedzi zakodowane zgodnie z klasyfikacją zawodów używaną we wcześniejszych badaniach/

ASPIRACJE WOBEC CÓRKI I SYNA

Aspiracje zawodowe dotyczące

* dzieci (ogólnie)

* córki

* syna

/tabela w podziale na grupy zawodów/

Aspiracje zawodowe dotyczące córki

- Zawody medyczne, w tym:

-- lekarz – ogólnie i różnych specjalności

-- dentysta

-- pielęgniarka

-- rehabilitant, fizjoterapeuta, fizykoterapeuta i inne

-- lekarz weterynarii

- Zawody związane z wykształceniem pedagogicznym, społeczno-politycznym i humanistycznym, w tym:

-- nauczyciel, pedagog

-- psycholog, socjolog, politolog, historyk, archeolog

-- lingwista, tłumacz

- Zawody prawnicze, w tym:

-- prawnik – ogólnie

-- adwokat, sędzia, prokurator

- Zawody ekonomiczno-handlowe, w tym:

-- ekonomista

-- księgowy

-- bankowiec, finansista

- Zawody rzemieślnicze i robotnicze

- Zawody wymagające studiów politechnicznych lub wykształcenia technicznego, w tym:

-- inżynier – ogólnie

-- technik, mechanik, kierowca

-- konstruktor, elektronik, geodeta, lotnik

-- inżynier budownictwa

-- architekt

- Zawody związane z wykształceniem informatycznym, matematycznym i przyrodniczym, w tym:

-- informatyk, programista

-- biotechnolog, chemik, fizyk

- Przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen, menedżer, prezes, dyrektor, w tym:

-- menedżer, prezes, dyrektor

-- przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen

- Zawody artystyczne

- Zawody związane ze sportem, turystyką

/tabela/

Aspiracje zawodowe dotyczące syna

- Zawody wymagające studiów politechnicznych lub wykształcenia technicznego, w tym:

-- inżynier – ogólnie

-- technik, mechanik, kierowca

-- konstruktor, elektronik, geodeta, lotnik

-- architekt

- Zawody medyczne, w tym:

-- lekarz – ogólnie i różnych specjalności

-- dentysta

- Zawody związane z wykształceniem informatycznym, matematycznym i przyrodniczym, w tym:

-- informatyk, programista

- Zawody prawnicze, w tym:

-- prawnik – ogólnie

-- adwokat, sędzia, prokurator

- Zawody mundurowe – wojskowy, policjant, celnik, strażak

- Zawody rzemieślnicze i robotnicze

- Przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen, menedżer, prezes, dyrektor, w tym:

-- menedżer, prezes, dyrektor

-- przedsiębiorca, właściciel firmy, biznesmen

- Zawody związane ze sportem, turystyką

- Zawody związane z wykształceniem pedagogicznym, społeczno-politycznym i humanistycznym, w tym:

-- nauczyciel, pedagog

-- psycholog, socjolog, politolog, historyk, archeolog

-- lingwista, tłumacz

- Zawody ekonomiczno-handlowe, w tym:

-- ekonomista

-- bankowiec, finansista

/tabela/

Aneks - tabela zróżnicowań społeczno-demograficznych

W drugiej połowie października w badaniu telefonicznym, po dwóch miesiącach przerwy, zapytaliśmy o nastroje konsumenckie. Interesowało nas, czy badani muszą ograniczać wydatki na bieżące potrzeby czy też udaje im się coś zaoszczędzić, czy dokonują oni większych zakupów bądź inwestycji i czy planują je w najbliższej przyszłości. Zapytaliśmy również o oczekiwania dochodowe oraz inflacyjne, a także o postrzegane perspektywy na przyszłość.

Zbliżają się wybory prezydenckie w Stanach Zjednoczonych. Przedwyborcze sondaże nie dają pewności zwycięstwa żadnemu z kandydatów. W październikowym badaniu telefonicznym zapytaliśmy, kogo Polacy chętniej widzieliby jako prezydenta USA, i kto – ich zdaniem – wygra amerykańskie wybory.

Z deklaracji badanych wynika, iż na początku roku szkolnego 2024/2025 przeciętne wydatki rodziców związane z potrzebami szkolnymi dzieci były wyższe niż w poprzednim roku. Na początku tego roku szkolnego na zaspokojenie szkolnych potrzeb dzieci rodziny wydały średnio 1594 zł, czyli przeciętnie o 92 zł więcej niż rok temu.

WYDATKI NA SZKOLNE POTRZEBY DZIECI

Ile mniej więcej pieniędzy przeznaczył(a) Pan(i) w związku z rozpoczęciem nowego roku szkolnego na szkolne potrzeby swoich dzieci (podręczniki, przybory, stroje, obowiązkowe opłaty, np. na ubezpieczenie, czesne, internat, stancję)?

* Ogół rodziców mających dzieci w wieku szkolnym

/wykresy: średnia i mediana w złotych wg roku szkolnego 2014/2015, 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024, 2024/2025/

* Deklarowane wydatki w zależności od liczby dzieci w wieku szkolnym:

- jedno

- dwoje

- troje i więcej

/wykresy: średnia i mediana w złotych wg roku szkolnego 2014/2015, 2015/2016, 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020, 2020/2021, 2021/2022, 2022/2023, 2023/2024, 2024/2025/

[Deklaracje osób mających dzieci w wieku szkolnym] Wysokość wydatków związanych z rozpoczęciem roku szkolnego:

- Brak wydatków

- Do 300 zł

- 301–500 zł

- 501–800 zł

- 801–1000 zł

- 1001–1500 zł

- Powyżej 1500 zł

- Nieokreślone wydatki

/tabela wg terminów badań 2014 - 2024/

Średnie wydatki rodziców w związku z rozpoczęciem roku szkolnego w przeliczeniu na jedno dziecko w wieku szkolnym a liczba dzieci w wieku szkolnym na utrzymaniu rodziny:

- Jedno

- Dwoje

- Troje i więcej

- Ogółem

/tabela wg terminów badań 2014 - 2024 oraz wydatki w roku 2024 w odniesieniu do wydatków w roku 2023 - w procentach/

DODATKOWE, PŁATNE ZAJĘCIA EDUKACYJNE I OGÓLNOROZWOJOWE

Zasięg zjawiska

Czy któreś z Pana(i) dzieci będących w wieku szkolnym uczęszcza lub będzie uczęszczać w bieżącym roku szkolnym na zajęcia dodatkowe, opłacane przez Pana(ią) w szkole lub poza szkołą?

Odpowiedzi osób mających dzieci w wieku szkolnym

- Tak

- Nie

/wykres wg terminów badań 1998 - 2024/

Czynniki wpływające na finansowanie dodatkowych zajęć

Czy któreś z Pana(i) dzieci będących w wieku szkolnym uczęszcza lub będzie uczęszczać w bieżącym roku szkolnym na zajęcia dodatkowe, opłacane przez Pana(ią) w szkole lub poza szkołą?

- Tak

- Nie

/tabela wg poziomu wykształcenia rodzica/ oraz /tabela wg miejsca zamieszkania/

Popularność różnego rodzaju płatnych zajęć dodatkowych

Płatne zajęcia pozalekcyjne:

Deklaracje rodziców mających dzieci w wieku szkolnym

- Nauka języków obcych

- Zajęcia sportowe

- Korepetycje, kursy przygotowawcze

- Zajęcia artystyczne

- Rodzice nie opłacają żadnych dodatkowych zajęć

/wykresy wg roku szkolnego od 2015/2016 do 2024/2025/

[Odpowiedzi twierdzące respondentów mających dzieci w wieku szkolnym]

Na jakie dodatkowo opłacane przez Pana(ią) zajęcia uczęszczają lub będą uczęszczać Pana(i) dzieci w wieku szkolnym? Czy są to:

- nauka języków obcych

- zajęcia sportowe

- korepetycje, kursy przygotowawcze

- zajęcia artystyczne

- inne

- Rodzice nie opłacają żadnych dodatkowych zajęć

/tabela wg terminów badań 1998 - 2024/

Deklarowana wysokość wydatków na płatne zajęcia dodatkowe

Średnie miesięczne wydatki rodziców na dodatkowe zajęcia dzieci w wieku szkolnym

- Na wszystkie dzieci korzystające z zajęć

- Na jedno dziecko korzystające z zajęć

/tabela wg terminów badań 2014 - 2024 oraz wydatki w roku 2024 w odniesieniu do wydatków w roku 2023 - w procentach/

W ciągu ostatnich tygodni lekko zmniejszyło się zainteresowanie udziałem w wyborach parlamentarnych. Gdyby wybory do Sejmu i Senatu odbywały się w drugiej połowie października, udział w nich wzięłoby – według własnych zapowiedzi – ponad trzy czwarte uprawnionych do głosowania (77%), o 3 punkty procentowe mniej niż w pierwszej dekadzie tego miesiąca oraz w końcu września. Jednocześnie możliwość udziału w wyborach parlamentarnych z góry odrzuca 14% respondentów, o 2 punkty więcej niż w pierwszej połowie października i 4 punkty więcej niż w końcu września.

W październiku – po wrześniowej niewielkiej poprawie – opinie na temat rządzącego gabinetu uległy nieznacznemu pogorszeniu. Polega ono jednak głównie na zmniejszeniu udziału głosów pozytywnych, natomiast odsetki głosów krytycznych w zasadzie nie wzrosły.

POPARCIE DLA RZĄDU

Stosunek do rządu

- Zwolennicy

- Przeciwnicy

- Obojętni

- Trudno powiedzieć

/tabela wg terminów badań VIII 2023 - X 2024/ oraz /tabela wg potencjalnych elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Stosunek do rządu

- Zwolennicy

- Obojętni

- Przeciwnicy

/wykres wg terminów badań: I 2018 - XI 2019 pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego, XII 2019 - XI 2023 drugi rząd Mateusza Morawieckiego, I-X 2024 rząd Donalda Tuska/

OCENA WYNIKÓW DZIAŁALNOŚCI RZĄDU

Jak by Pan(i) ocenił(a) wyniki działalności rządu premiera Donalda Tuska od czasu objęcia przezeń władzy?

- Dobrze

- Źle

- Trudno powiedzieć

/tabela wg terminów badań VIII 2023 - X 2024/ oraz /tabela wg potencjalnych elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Oceny wyników działalności rządu

- Dobre

- Złe

/wykres wg terminów badań: II 2018 - XI 2019 pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego, I 2020 - XI 2023 drugi rząd Mateusza Morawieckiego, I-X 2024 rząd Donalda Tuska /

OPINIE O POLITYCE GOSPODARCZEJ RZĄDU

Czy, Pana(i) zdaniem, polityka obecnego rządu stwarza szanse poprawy sytuacji gospodarczej?

- Tak

- Nie

- Trudno powiedzieć

/tabela wg terminów badań VIII 2023 - X 2024/ oraz /tabela wg potencjalnych elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy, Pana(i) zdaniem, polityka obecnego rządu stwarza szanse poprawy sytuacji gospodarczej?

- Tak

- Nie

/wykres wg terminów badań: II 2018 - XI 2019 pierwszy rząd Mateusza Morawieckiego, I 2020 - XI 2023 drugi rząd Mateusza Morawieckiego, I-X 2024 rząd Donalda Tuska /

SPOŁECZNY ODBIÓR DZIAŁALNOŚCI PREMIERA

Czy jest Pan(i) zadowolony(a) z tego, że na czele rządu stoi Donald Tusk?

- Tak

- Nie

- Trudno powiedzieć

/tabela wg terminów badań VIII 2023 - X 2024/ oraz /tabela wg potencjalnych elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy jest Pan(i) zadowolony(a) z tego, że na czele rządu stoi Donald Tusk?

- Tak

- Nie

/wykres wg terminów badań: I 2018 - X 2024/

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych

Po dłuższej przerwie powróciliśmy do badania postaw Polaków wobec wirusa SARS-CoV-2. Ostatni sondaż na ten temat zrealizowaliśmy w lutym ubiegłego roku. Wcześniej monitorowaliśmy zmiany obaw przed zarażeniem się z miesiąca na miesiąc. We wrześniu zapytaliśmy dodatkowo o przebycie choroby wywołanej przez koronawirusa oraz o szczepienia – przebyte i planowane.

OBAWA PRZED KORONAWIRUSEM

Czy Pan(i) osobiście boi się zarażenia koronawirusem?

- Tak, bardzo się boję

- Tak, trochę się boję

- Nie, raczej się nie boję

- Nie, w ogóle się nie boję

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /wykres wg badań III 2020 – IX 2024/ oraz /tabela aneksowa: tak, nie, trudno powiedzieć/

STOSUNEK DO SZCZEPIEŃ PRZECIWKO KORONAWIRUSOWI

Czy szczepił(a) się Pan(i) przeciwko COVID-19?

- Tak, jedną, dwiema dawkami szczepienia podstawowego

- Tak, poza dawką/dawkami szczepienia podstawowego przyjąłe(ęła)m kolejną dawkę/kolejne dawki

- Nie

/wykres/ oraz /tabela aneksowa/

A czy chciał(a)by się Pan(i) zaszczepić przeciwko COVID-19 w ciągu najbliższych sześciu miesięcy?

-Zdecydowanie tak

-Raczej tak

-Raczej nie

-Zdecydowanie nie

-Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg obawy przed zakażeniem koronawirusem/ oraz /tabela wg dotychczasowego zaszczepienia/ oraz /tabela aneksowa: tak, nie, trudno powiedzieć/

ZACHOROWANIA NA COVID-19

Czy chorował(a) Pan(i) na COVID-19?

- Tak, kilka razy

- Tak, jeden raz

- Nie

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg obawy przed zakażeniem koronawirusem/ oraz /tabela wg chęci zaszczepienia w ciągu najbliższych sześciu miesięcy/ oraz /tabela aneksowa/

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych

Kwestie dotyczące szeroko pojętej tematyki obronności poruszaliśmy w ciągu minionych dekad w naszych badaniach wielokrotnie, a z ich wynikami można zapoznać się w publikacjach dostępnych na stronie internetowej www.cbos.pl. Rozpoczęta 24 lutego 2022 roku zbrojna agresja Rosji na Ukrainę postawiła jednak Polaków w nowej sytuacji, czyli pełnoskalowej wojny w sąsiednim kraju, i spowodowała, że różne kwestie dotyczące obronności stały się przedmiotem zainteresowania i dyskusji nie tylko ekspertów w tej dziedzinie, ale także całego społeczeństwa. Pytania o przygotowanie polskiego państwa na wypadek wojny kinetycznej oraz hybrydowej, pewność międzynarodowych sojuszy politycznych i wojskowych zaczęły być obecne w codziennych rozmowach Polaków. Doniesienia z Ukrainy spowodowały, że Polacy zaczęli też zastanawiać się, jak sami zachowaliby się w sytuacji wojny, czy skłonni byliby wziąć udział w obronie kraju, a jeżeli tak, to w jaki sposób, czy czują się do tego przygotowani i czy w sytuacji bezpośredniego zagrożenia wiedzieliby, jak zapewnić sobie maksimum bezpieczeństwa. W związku z tym pod koniec 2023 roku, czyli po niemal dwóch latach wojny w Ukrainie, przeprowadziliśmy na reprezentatywnej próbie dorosłych mieszkańców Polski badanie Postawy proobronne w całości poświęcone tej tematyce. Najważniejsze wyniki tego badania przedstawiamy w niniejszym tomie Opinii i Diagnoz.