Najpierw o samych badaniach młodzieży z ostatnich klas szkół ponadpodstawowych (w pewnym okresie ponadgimnazjalnych). CBOS realizował je ze zmienną częstością od roku 1990, a w XXI wieku w latach: 2003, 2008, 2010, 2013, 2016, 2018 i wreszcie w roku 2021. Na początku lat 90. było to statutowe badanie CBOS. W 1999 roku zleceniodawcą był Instytut Psychiatrii i Neurologii. Od 2003 roku badania młodzieży prowadzimy – we współpracy lub na zlecenie – Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii, obecnie Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom.

W badaniach tych – realizowanych wedle tej samej metodologii – zachowujemy pewien wspólny rdzeń wszystkich kwestionariuszy, dzięki czemu możliwe jest śledzenie trendów. W niniejszym opracowaniu wykorzystujemy do porównań – w takim stopniu, jaki jest możliwy – dane z poprzednich badań z serii Młodzież. Z drugiej jednak strony staramy się reagować na „ducha czasu” i wprowadzamy tematy nowe. W roku 2021 po raz pierwszy pytaliśmy – w związku z epidemią COVID-19 – o samopoczucie psychiczne i edukację zdalną, a także o stosunek do osób LGBT+ i do zmian klimatu. Wprawdzie nie można śledzić zmian tych postaw młodych ludzi w czasie, ale można je porównać z postawami dorosłych.

Celem naszych badań i analiz jest próba odpowiedzenia na pytanie, jacy są młodzi ludzie u progu dorosłości, w momencie kończenia edukacji na poziomie szkoły ponadpodstawowej. Czy z systemu edukacji wychodzą na studia, do pracy, wyjeżdżają za granicę? Czy i w jakich formach będą uczestniczyć w życiu społecznym i politycznym? W jakich sprawach będą, lub nie będą, demonstrować na ulicach? To oni już niedługo będą decydować o kondycji naszego kraju. Dlatego warto przyjrzeć się ich poglądom, poznać ich postawy i perspektywy.

W niniejszym numerze „Opinii i Diagnoz” przedstawiliśmy panoramę postaw, przekonań i aktywności młodych ludzi kończących szkoły ponadpodstawowe. Liczymy, że zainteresuje to różne kręgi odbiorców: od instytucji publicznych i polityków poprzez środowiska akademickie i edukacyjne oraz media, aż po wszystkich zainteresowanych życiem społecznym. Czytelnicy ocenią, czy i w jakim stopniu zdołaliśmy odpowiedzieć na pytanie, jacy są młodzi ludzie u progu dorosłości, z jakim wyposażeniem wkraczają w dorosłość.