Europejski Zielony Ład jest coraz powszechniej rozpoznawaną „marką”. Pod tą nazwą kryje się pakiet regulacji przygotowanych przez Komisję Europejską w celu osiągnięcia w UE neutralności klimatycznej do 2050 roku. Przedsięwzięciu od samego początku towarzyszy ożywiona debata, w której – co zrozumiałe - na pierwszy plan wysuwają się najbardziej skrajne opinie. Jak Polacy postrzegają te plany? Czy wywołują one nadzieję czy raczej obawę? Czy bardziej skłonni jesteśmy wierzyć „ekoterrorystom” czy raczej „ekosceptykom”?

Badanie telefoniczne CBOS zrealizowane w połowie maja było poświęcone m.in. tej kwestii. Wynika z niego, że wśród Polaków przeważają sceptyczne opinie na temat Europejskiego Zielonego Ładu. Nazwa ta u większości respondentów (52%) wywołuje negatywne skojarzenia. Jeśli są one inne, to raczej „ani pozytywne, ani negatywne” (29%) niż jednoznacznie pozytywne (jedynie 14%).

Zdecydowana większość respondentów (81%) odnosi się więc co najmniej sceptycznie do idei Europejskiego Zielonego Ładu. Zanim przejdziemy do próby ustalenia, jakie konkretne treści kryją się za tym sceptycyzmem, sprawdzimy, jakie grupy badanych wyróżniają się mniej, a jakie bardziej przychylnym podejściem do tej kwestii niż inni respondenci.

Odpowiedzi „pozytywnie” na pytanie o to, jak kojarzy się badanym Europejski Zielony Ład, sprzyja zainteresowanie polityką. Spośród osób określających swoje zainteresowanie tą dziedziną jako „bardzo duże” takiej odpowiedzi udzieliło 25% pytanych. Z kolei grupą najbardziej niechętnie odnoszącą się do Zielonego Ładu są rolnicy (84% odpowiedzi „negatywnie”). Światopogląd lewicowy sprzyja pozytywnemu (23%), a prawicowy – negatywnemu (74%) stosunkowi do Europejskiego Zielonego Ładu.

Wiemy więc, że Europejski Zielony Ład wzbudza emocje, że są one raczej negatywne oraz że ich natężenie bywa różne w różnych grupach polskiego społeczeństwa. Sprawdziliśmy, co stanowi treść tych emocji, co konkretnie wzbudza niechęć lub (rzadziej) entuzjazm ankietowanych.

Ponieważ mamy do czynienia z rzeczywistością nie do końca rozpoznaną i zrozumianą, rozmowa wciąż dotyczy raczej emocji niż faktów. Zadaliśmy respondentom pytanie otwarte, dotyczące treści skojarzeń, jakie wywołuje u nich Europejski Zielony Ład. Rysunek 2 przedstawia kategorie, jakie wyłoniła analiza swobodnych wypowiedzi respondentów na ten temat.

Najliczniejsza grupa osób odpowiada, że Zielony Ład kojarzy się im z rolnictwem. Wypowiedziom z tej grupy często towarzyszy komentarz, że zmiany, które nastąpią, będą dla polskich rolników niekorzystne, a nawet – że doprowadzą tę branżę do upadku.

Skojarzenia „ekologiczne”, czyli odnoszące się do przyrody, chronienia jej, dbania o czystość środowiska naturalnego, częściej niż u innych pojawiają się u osób z wyższym wykształceniem, o relatywnie wysokich dochodach per capita oraz skłaniających się ku światopoglądowi lewicowemu.

Kategorie „ogólnie negatywne” i „ogólnie pozytywne” grupują wypowiedzi, w których na pierwszy plan wysuwa się wyraźnie sformułowana przez respondenta ocena projektu. Często w takich przypadkach wypowiedź została przypisana do więcej niż jednej kategorii. Skojarzeniom ogólnie pozytywnym sprzyja młody (25–34 lata), a także dojrzały wiek (55+), duże zainteresowanie polityką oraz nieuczestniczenie w praktykach religijnych.

Skłonność do ogólnie negatywnych skojarzeń z Zielonym Ładem częściej notujemy u mężczyzn niż u kobiet.

Więcej niż co dziesiąty badany deklaruje, że Europejski Zielony Ład kojarzy mu się z ograniczeniami lub zakazami, które dotkną Polskę, Europę lub konkretne grupy społeczne. W tym kontekście pojawiają się także wypowiedzi, że Unia zamierza ingerować w nasze życie.

Kolejna grupa wypowiedzi odnosi się do finansowych skutków wprowadzenia Europejskiego Zielonego Ładu i będą to w opinii tych osób skutki jednoznacznie negatywne – drożyzna wynikająca ze wzrostu cen energii, wzrost podatków, zubożenie ludności.

Dwie grupy skojarzeń robią wrażenie rzeczowego odwołania się do faktów. Hasło „Zielony Ład” części respondentów kojarzy się z protestami, głównie rolników, innym zaś – z konkretnymi, wymienianymi przez te osoby zmianami, jakie planuje się wprowadzić w gospodarce i w naszym życiu, jak np. ograniczenie emisji CO2, odejście od paliw kopalnych lub upowszechnienie odnawialnych źródeł energii.

Dość jednorodna grupa mniej popularnych skojarzeń dotyczy różnych aspektów opresyjności, z jaką, w opinii badanych, będzie wiązała się realizacja Europejskiego Zielonego Ładu. Jedni w tym kontekście wspominają o ograniczaniu wolności ludzi, grup lub państw, inni – o skłonności Unii Europejskiej do wtrącania się w polskie sprawy, narzucania nam czegoś, jeszcze inni twierdzą wprost, że Zielony Ład jest skierowany przeciwko Polsce (np. dlatego że, w opinii tych osób, doprowadzi do zniszczenia polskiego rolnictwa).

Europejski Zielony Ład raczej nie kojarzy się Polakom z czymś, co przyniesie naszemu krajowi pożytek. Przeciwnie, budzi on wyraźnie więcej obaw niż nadziei. Obawy dotyczą przede wszystkim zagrożenia, że w wyniku tych przedsięwzięć może poważnie ucierpieć nasze rolnictwo, mogą zniknąć całe gałęzie gospodarki, znacznie wzrosną koszty życia, być może też UE zdobędzie jeszcze większą władzę nad nami i możliwości wpływania na nasze życie. Ci, których Zielony Ład napawa nadzieją, liczą na to, że dzięki niemu w przyszłości będziemy oddychać czystym powietrzem, a może nawet uda nam się uratować Ziemię przed klimatyczną zagładą.