PUBLIKACJE

Zdecydowana większość ankietowanych (86%) słyszała o Krajowym Planie Odbudowy.

Respondentów, którzy słyszeli o KPO, zapytaliśmy o ich wiedzę i ocenę tego planu.

Zdecydowana większość osób, które słyszały o Krajowym Planie Odbudowy, wiedzę na temat rozdysponowywania środków z KPO czerpie z mediów (79%). Ogółem co dziesiąta deklaruje, że ma w swoim otoczeniu ludzi, firmy, instytucje, które ubiegały się lub zamierzają ubiegać o wsparcie z KPO (8%) albo ona sama lub ktoś z jej gospodarstwa domowego wystąpił o dofinansowanie z tego programu (2%).

Najwięcej osób, które nie tylko z mediów czerpią wiedzę o (dotychczasowych i ewentualnych) beneficjentach KPO, ale znają ich ze swojego otoczenia lub sami do nich należą, jest wśród rolników i właścicieli firm. Według deklaracji badanych, o wsparcie z KPO ubiegało się lub zamierza ubiegać się 11% rolników (lub osób z ich gospodarstw domowych), zaś dalsze 7% wie o ludziach, firmach i instytucjach w swoim otoczeniu, które skorzystały lub zamierzają skorzystać z KPO. Wśród właścicieli firm odsetki te stanowią odpowiednio 7% i 12%. Wiedzę o beneficjentach KPO w swoim otoczeniu częściej niż przeciętnie mają osoby lepiej sytuowane – o miesięcznych dochodach netto od 7000 wzwyż, respondenci z wyższym wykształceniem, mieszkańcy dużych miast, a także badani mający od 35 do 54 lat.

Odpowiadając na pytanie o przeznaczenie środków z KPO, respondenci nie korzystali z gotowej kafeterii odpowiedzi, ale samodzielnie formułowali wypowiedzi.

Duża część ankietowanych, którzy słyszeli o KPO, wskazywała, że środki z programu są przeznaczone na wsparcie dla przedsiębiorstw – ogólnie (13%) lub doprecyzowywali, że chodzi o firmy, które ucierpiały podczas pandemii COVID 19 (8%). Spora część osób mówiła o wsparciu finansowym dla branży HoReCa (8%).

Niemal co piąty badany, który słyszał o Krajowym Panie Odbudowy, wskazywał ogólnie, że środki z tego planu z są przeznaczone na rozwój kraju i inwestycje (19%). Niektórzy pytani dodawali, że jego celem jest odbudowa gospodarki po pandemii i zwiększenie jej odporności na kolejne kryzysy (6%). Zauważano ogólnie, że pieniądze z KPO mają służyć finansowaniu inwestycji lokalnych, samorządowych (3%), ale także dużych inwestycji państwowych (2%). Wśród bardziej konkretnych celów finansowanych z KPO wymieniano przede wszystkim inwestycje infrastrukturalne – drogowe, kolejowe, budowę CPK (ogółem 14%). Sporo osób wskazywało, że środki z KPO są przeznaczone na transformację energetyczną (5%). Niekiedy mówiono również o rozwoju technologicznym, innowacyjności (2%) i cyfryzacji (1%). Wspominano także o inwestycjach w obronność i bezpieczeństwo kraju (2%).

W ocenie społecznej jednym z najważniejszych celów, któremu ma służyć wsparcie z KPO, jest poprawa funkcjonowania systemu ochrony zdrowia (10%). Wśród innych dziedzin wymieniano szkolnictwo (3%), a rzadziej także m.in. naukę, kulturę, mieszkalnictwo, rolnictwo, ochronę środowiska (po 1%) i pomoc potrzebującym (2%).

Spontaniczne odpowiedzi badanych świadczą o tym, że Polacy mają orientację co do celów i przeznaczenia środków z KPO. Jednocześnie jednak bardzo wiele osób wyraża zastrzeżenia do sposobu ich przyznawania i wydawania. Na ogół krytyka dotyczy marnotrawienia środków z KPO, wydawania ich niezgodnie z przeznaczeniem – na jachty, solaria i inne dobra luksusowe dla cwaniaków wykorzystujących luki prawne; na prywatne cele; na zachcianki bogatych; na bezsensowne finansowanie wymysłów firm; te, które potrzebowały tych pieniędzy po pandemii, albo się już dawno rozwinęły, albo się już dawno zwinęły i nie mogły skorzystać z pieniędzy (łącznie 15%).

Niekiedy jednak krytyka idzie dalej, a badani wskazują na mechanizm korupcyjny przy rozdzielaniu środków – w ich ocenie pieniądze dostają osoby powiązane z władzą (łącznie 3%). Obrazują to m.in. takie wypowiedzi dotyczące środków z KPO: powinny być na służbę zdrowia. odbudowę gospodarki po pandemii, zostały przeznaczone na użytek własny prominentów i ich przyjaciół; rozdawnictwo dla znajomych, jest to nieuczciwe; projekty kolesiów koalicji rządzącej; na napchanie kieszeni polityków i ich rodzin; rozdawanie pieniędzy przez partię rządzącą swoim zwolennikom, tym, którzy ich popierają; dla rządzących – na wyjazdy, samochody, domy.

Znakiem nadużyć związanych z rozdziałem środków z KPO stał się zakup jachtów. O jachtach (i nie tylko, bo niekiedy także o solariach, ekspresach do kawy itp.) bez szerszego kontekstu, w neutralnym lub negatywnym kontekście mówiło ogółem 7% badanych, którzy słyszeli o KPO.

W ocenie społecznej winę za nieprawidłowości przy przyznawaniu dotacji z KPO dla przedsiębiorców ponosi przede wszystkim obecny rząd (31%) i wyznaczeni przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości operatorzy bezpośrednio decydujący o przyznaniu pieniędzy (30%). Zdecydowanie mniej osób wskazuje na odpowiedzialność poprzedniego rządu (17%) lub wini nieuczciwych przedsiębiorców (9%).

Opinie na ten temat zależą w głównej mierze od preferencji politycznych i partyjnych. Zdecydowana większość zdeklarowanych wyborców Prawa i Sprawiedliwość winą za nieprawidłowości obarcza obecny rząd. Zwolennicy obu Konfederacji także wskazują w tym kontekście najczęściej na rząd, w drugiej kolejności nieco częściej niż sympatycy PiS – na wyznaczonych przez PARP operatorów. Wyborcy Koalicji Obywatelskiej odpowiedzialność za nieprawidłowości bardziej równomiernie rozkładają na poprzedni rząd i operatorów powołanych przez PARP. Z kolei ankietowani sympatycy Lewicy i partii Razem za nieprawidłowości obwiniają najczęściej operatorów środków wyznaczonych przez PARP, a wyborcy Razem dodatkowo niewiele rzadziej – obecny rząd. Zwolennicy Lewicy częściej niż inni wskazują w tym kontekście na nieuczciwych przedsiębiorców.

Ujawnione nieprawidłowości przy przyznawaniu dotacji dla branży gastronomiczno-hotelarskiej rzutują na ocenę całego procesu wydatkowania pieniędzy z KPO. W opinii 44% badanych przy udzielaniu wsparcia dochodzi do wielu nieprawidłowości. Nieco mniej osób (36%) jest zdania, że środki z KPO przyznawane są na ogół w sposób prawidłowy.

Postrzeganie procesu przyznawania dotacji z KPO zależy od orientacji partyjnej. Krytycznie oceniają go wyborcy Prawa i Sprawiedliwości i obu Konfederacji. O prawidłowym przyznawaniu środków z KPO są natomiast w większości przekonani zwolennicy ugrupowań rządzących – Koalicji Obywatelskiej i Lewicy. Najbardziej podzieleni w opiniach są sympatycy partii Razem, w przeważającej mierze dobrze oceniający sposób rozdzielania wsparcia z KPO.