Mimo dominującego wśród Polaków przekonania, że zasady i przepisy zawarte w konstytucji mają duże znaczenie dla życia zwykłych obywateli (77%), a ich znajomość jest potrzebna (70%), tylko nieliczni (14%) deklarują, że zapoznali się z tekstem konstytucji w całości.

Polacy są w zasadzie jednomyślni w kwestii przyjmowania uchodźców z Ukrainy. Przekonanie, że nasz kraj powinien ich przyjmować, wyraża ponad dziewięciu na dziesięciu badanych (94%), w tym niemal trzy piąte (57%) w sposób kategoryczny. Przeciwnego zdania jest zaledwie trzech na stu ankietowanych (3%).

Zdecydowana większość Polaków (88%) z uwagą śledzi wydarzenia w Ukrainie. Ponad dwie trzecie (68%) w jakiś sposób, np. rzeczowo lub finansowo, pomaga Ukraińcom. Ponad połowa (57%) bojkotuje rosyjskie produkty. Mniej osób przyznaje, że podejmuje jakieś działania mające na celu zabezpieczenie przed możliwymi negatywnymi skutkami wojny dla siebie i swojej rodziny: 11% gromadzi gotówkę, 8% robi zapasy żywności i innych najpotrzebniejszych rzeczy, 4% robi zapasy paliwa. Część osób planuje lub tylko rozważa wyjazd w bezpieczniejsze miejsce, przy czym więcej osób bierze pod uwagę ewentualność wyjazdu z kraju (8%) niż myśli o zmianie miejsca pobytu na terenie Polski (4%).

Poparcie dla NATO jest obecnie najwyższe w historii naszych badań. Przynależność Polski do Sojuszu Północnoatlantyckiego popiera 94% Polaków, przy czym aż 75% stanowią zdecydowani zwolennicy członkostwa. Przeciwnych jest zaledwie 0,5% badanych, a 3% deklaruje obojętność.

W pierwszej dekadzie lutego najwięcej dorosłych Polaków deklarowało, że w obecnych czasach najbardziej obawia się drożyzny (71%), wojny (70%) i choroby (64%). Dwa tygodnie przed inwazją Rosji na Ukrainę wojna była najczęstszym źródłem obaw u kobiet (wśród pięciu najważniejszych źródeł niepokoju wskazało ją 74% z nich), natomiast mężczyźni najczęściej obawiali się drożyzny (70%). Porównując odpowiedzi kobiet i mężczyzn, widać też, że – o ile drożyzna wymieniana była przez obie grupy ze zbliżoną częstością (72% kobiet i 70% mężczyzn) – to wskazania na wojnę były wśród kobiet znacznie częstsze niż wśród mężczyzn (74% wobec 66%). Wojna częściej budziła również obawy u starszych badanych (w grupie wiekowej 55–64 lata wskazało ją aż 77%), a najrzadziej obawiali się jej najmłodsi (60% w grupie wiekowej 18–24 lata).

Już od dwóch dekad badamy stosunek Polaków do wspólnego działania, co pozwala nam obserwować długofalowe zmiany w tej dziedzinie. Tak jak przy poprzednich pomiarach, w lutym tego roku badani najczęściej deklarowali – wybierając między przygotowanymi przez nas odpowiedziami – że byliby gotowi pożyczyć znajomej osobie coś cennego (60%), nieco rzadziej, że mogliby jej pomagać za darmo w pracy na rzecz wspólnego otoczenia lub potrzebujących (50%), czy prowadzić wspólnie działalność gospodarczą (39%), a najrzadziej, że znają kogoś, komu byliby gotowi pomagać w zostaniu radnym lub posłem (31%).

W 2022 roku w ramach programu Polski Ład weszły w życie zmiany w systemie podatkowym. W naszym lutowym badaniu zapytaliśmy respondentów, czy wprowadzenie tych zmian spowodowało problemy z prawidłowym naliczeniem wysokości wynagrodzeń lub ich terminową wypłatą. Co piąty pracujący zadeklarował, że w jego firmie, zakładzie pracy pojawiły się tego typu trudności (20%), natomiast blisko dwie trzecie (64%) twierdzi, że ich nie było. Co szósty pracujący (16%) nie ma sprecyzowanego zdania na ten temat.

Po dużym spadku w 2020 roku w kolejnym roku pandemii znacząco przybyło respondentów, którzy wyjeżdżali w celach wypoczynkowych lub turystycznych na co najmniej 2 dni. Co prawda było ich nadal mniej niż w rekordowym roku 2018 i w ostatnim roku przed pandemią, ale patrząc z dłuższej perspektywy, można powiedzieć, iż Polacy zaczęli wracać w tym względzie do dawnych zwyczajów. Z deklaracji badanych wynika, że w roku 2021 pandemia COVID-19 w znacznie mniejszym stopniu niż w roku 2020 wpływała na decyzje o rezygnacji z takiej formy wypoczynku, natomiast istotną rolę ponownie odgrywały przede wszystkim kwestie finansowe.

W roku 2021 skala uczestnictwa Polaków w kulturze, była większa niż rok wcześniej, ale mniejsza niż w przedpandemicznym roku 2019. Ponad jedna trzecia badanych (36%, o 10 punktów procentowych więcej niż w 2020 roku) była w minionym roku w kinie, w tym jedna czwarta (25%) – co najmniej kilka razy. W porównaniu z rokiem 2020 także więcej osób wybrało się na koncert (25%, wzrost o 11 punktów), na wystawę, do galerii, muzeum (25%, wzrost o 9 punktów) oraz – w tym przypadku zmiana in plus jest najmniejsza – do teatru (12%, wzrost o 3 punkty).

W ocenie społecznej działania rządu przygotowane w ramach tzw. tarczy antyinflacyjnej przyczynią się do ograniczenia wzrostu cen, choć raczej w niewielkim stopniu (46%) niż w sposób znaczący (9%). Blisko co trzeci badany (32%) uważa natomiast, że nie będą one miały znaczenia.

Blisko dwie piąte badanych uważa, że szczepienia przeciw COVID-19 powinny być obowiązkowe dla wszystkich (38%, wzrost o 9 punktów w stosunku do sierpnia 2021 roku), dalsze 13% – że dla wybranych grup, z kolei za dobrowolnością szczepień opowiada się 43% respondentów.

Co dwa lata w grudniowym badaniu pytamy Polaków m.in. o to, czy tegoroczne święta Bożego Narodzenie w ich rodzinie będą równie dostatnie jak poprzednie. Kiedy zadawaliśmy to pytanie w 2019 roku, wyniki pozostawały niemal identyczne jak dwa lata wcześniej – zdecydowana większość badanych (87%) twierdziła, że święta w ich rodzinie będą takie same jak zeszłoroczne. Obecnie odpowiedź ta co prawda wciąż dominuje wśród Polaków (72%), mamy jednak do czynienia z aż 15‑punktowym spadkiem wskazań. Prawie pięciokrotnie wzrósł natomiast odsetek badanych przewidujących, że ich święta będą mniej dostatnie niż przed rokiem – obecnie sądzi tak już niemal co czwarty Polak (23% wobec 5% w 2019 roku). O połowę zmalał też, i tak niewielki przed dwoma laty, odsetek badanych spodziewających się świąt bardziej dostatnich. Te wyraźne zmiany należy zapewne wiązać z niepewną sytuacją gospodarczą, w jakiej znajduje się obecnie nasz kraj.

Od poprzedniego pomiaru w lutym 2020 roku znacznie zmniejszyło się poczucie pewności Sojuszu Północno­atlan­tyckiego, które plasuje się obecnie na rekordowo niskim poziomie (monitorujemy je od 2014 roku). Blisko połowa Polaków (49%, spadek o 19 punktów procentowych) uważa, że nasz kraj może być pewny zaangażowania sojusz­ników w ewentualną obronę naszych granic, natomiast ponad jedna trzecia (36%, wzrost o 13 pun­któw) – najwięcej, odkąd o to pytamy – jest przeciwnego zdania. Zbliżony odsetek niemających pewności co do pomocy ze strony NATO rejestro­waliśmy we wrześniu 2014 roku, czyli w pierwszym roku trwania konfliktu zbrojnego na wschodniej Ukrainie (a dokład­niej – po szczycie w Newport, na którym przedstawiciele państw sojuszniczych potępili Rosję za militarną interwencję na Ukrainie).

Niespełna połowa dorosłych Polaków pamięta dokładną datę wprowadzenia stanu wojennego, czyli 13 grudnia 1981 roku (47%), prawie jedna piąta (19%) w ogóle nie zna tej daty. W grupie powyżej 44 roku życia datę tę pamięta ponad połowa badanych, wśród najmłodszych respondentów do 34 roku życia zaledwie około jednej czwartej.

W listopadowym badaniu zapytaliśmy respondentów o stosunek do projektowanych nowych rozwiązań umożliwiających pracodawcy weryfikację, którzy pracownicy są zaszczepieni. Nieco ponad połowa badanych uważa, że pracodawca powinien mieć dostęp do takich informacji (52%), a nieco ponad dwie piąte jest odmiennego zdania (42%). Mimo że od września sytuacja epidemiczna zdecydowanie się pogorszyła, opinie na ten temat w tym okresie zmieniły się w relatywnie niewielkim stopniu. Odsetek badanych przyznających pracodawcy prawo do dostępu do takich informacji wzrósł o 3 punkty procentowe, a sprzeciwiających się temu rozwiązaniu prawie się nie zmienił (spadek o 1 punkt).

W ocenie ponad połowy badanych (52%) członkostwo w UE nie ograniczana zbytnio niezależności Polski. Przeciwnego zdania jest co trzeci ankietowany (34%). Mimo eskalacji sporu na linii Polska – Unii Europejska opinie na ten temat są dość stabilne w czasie. Co więcej, ograniczenia związane z obecnością Polski w UE są obecnie nieco rzadziej postrzegane jako nadmierne niż przed rokiem 2016.

Inflacja w Polsce jest najwyższa od 20 lat. Polacy mają rozmaite strategie radzenia sobie z rosnącymi cenami. Zdecydowana większość ogranicza wydatki na codzienne zakupy, starając się kupować mniej bądź też szukając tańszych produktów (75%). W obliczu inflacji Polacy często rezygnują z większych wydatków lub odkładają je na potem (64%), ograniczają zużycie wody, prądu i gazu (63%) oraz wydatki na rozrywkę, wypoczynek i kulturę (57%). Niektórzy stosują odmienną strategię niż ograniczanie wydatków – z obawy przed dalszym wzrostem cen kupują na zapas (18%).

W październikowym badaniu zapytaliśmy Polaków o to, czy śledzili odbywającą się w tym miesiącu osiemnastą edycję warszawskiego Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina. Twierdząco odpowiedział aż co czwarty badany (26%), choć w stosunku do pomiaru sprzed sześciu lat – przeprowadzonego przy okazji poprzedniej edycji Konkursu – grono odbiorców zmniejszyło się o 3 punkty procentowe. Podobnie jak przed sześcioma laty, śledzenie konkursu częściej deklarowały kobiety (30%), a także badani powyżej 65 roku życia (41%), mieszkający w największych miastach (38%), posiadający wykształcenie wyższe (32%) i o dochodach per capita wynoszących co najmniej 3000 zł (35%).

Blisko połowa badanych (49%) uważa, że odwlekanie w czasie przez Komisję Europejską zatwierdzenia Krajowego Planu Odbudowy i wypłaty pieniędzy dla Polski z unijnego Funduszu Odbudowy jest niedopuszczalną formą nacisku na polskie władze. Działanie KE aprobuje blisko co trzeci badany (31%).

Ogólnopolski protest pracowników ochrony zdrowia trwa już od ponad miesiąca. Protestujący medycy sformułowali osiem postulatów, spośród których największym dyskusjom poddawany jest ten dotyczący sposobu ustalania najniższego zasadniczego wynagrodzenia poszczególnych pracowników podmiotów leczniczych. W październikowym badaniu zapytaliśmy Polaków m.in. o stosunek do oczekiwań finansowych wybranych zawodów medycznych.

Podczas tegorocznych letnich wakacji na co najmniej tydzień wyjechało zdecydowanie więcej uczniów niż przed rokiem. Łącznie odsetek gospodarstw domowych, które zdecydowały się na zorganizowanie dzieciom w wieku szkolnym takiego wypoczynku, wzrósł od ubiegłego roku o 26 punktów procentowych (z 46% do 72%), przy czym o 22 punkty procentowe przybyło gospodarstw, z których wyjechały wszystkie dzieci w wieku szkolnym. Należy tu podkreślić, iż rok 2020 był jednym z  najgorszych w historii naszych badań, jeśli chodzi o korzystanie przez dzieci i młodzież w wieku szkolnym z co najmniej tygodniowych wyjazdów podczas letnich wakacji (w latach 1993–2021 jedynie cztery razy zdarzyło się, że większość rodzin z dziećmi nie zdecydowała się na zorganizowanie dzieciom takiego wypoczynku). Warto też przypomnieć, że ubiegłoroczny spadek nastąpił po bardzo dobrym pięcioletnim okresie, gdy większość badanych gospodarstw domowych, w których są dzieci w wieku szkolnym, deklarowała, że wszystkie z nich wyjechały na co najmniej tygodniowy letni wypoczynek poza miejsce zamieszkania. W tym roku deklaracje w tej kwestii są niemal takie same jak w rekordowym roku 2018 i wynika z nich, że w drugie pandemiczne lato wyjechało więcej dzieci i młodzieży w wieku szkolnym niż w bezpośrednio poprzedzającym pandemię roku 2019.

W porównaniu do badania sprzed dwóch lat nastąpiła wyraźna poprawa stosunku Polaków do gejów i lesbijek. Obecnie co trzeci badany (34%) uważa, że powinni mieć oni prawo do publicznego manifestowania swojej orientacji (wzrost o 6 punktów procentowych w stosunku do 2019 roku). Podobnie co trzeci ankietowany (34%) jest zdania, że osobom homoseksualnym należy zapewnić możliwość zawierania związków małżeńskich (wzrost o 5 punktów od 2019 roku). Niemal dwukrotnie wzrósł też odsetek Polaków uznających, że geje i lesbijki powinny mieć prawo do adopcji dzieci – obecnie wynosi on już 16% (wobec 9% w poprzednim badaniu). Warto zwrócić uwagę, że chociaż wzrosty te dokonały się głównie kosztem głosów przeciwnych, to we wszystkich trzech obszarach przybyło też odpowiedzi „Trudno powiedzieć” – aktualnie na każdy z tych tematów mniej więcej co dziesiąty badany nie ma zdania.

Preferencje czytelnicze Polaków ulegają ciągłym zmianom. Świadczyć o tym mogą różnice pomiędzy liczbą respondentów wskazujących na dane gatunki literackie na przestrzeni lat. W latach 2007 i 2011 największym zainteresowaniem czytelników cieszyły się bowiem książki przygodowe i podróżnicze, podczas gdy w 2021 ich popularność znacznie się zmniejszyła (o 8 punktów procentowych w porównaniu z rokiem 2011 i o 12 punktów w porównaniu z rokiem 2007). Gatunkami obecnie wskazywanymi przez respondentów najczęściej (25%) są literatura sensacyjna i kryminały. Wraz z upływem lat zmniejsza się także uwaga poświęcana poradnikom, które obecnie wybiera jedynie 12% badanych (w porównaniu do 24% w 2007 roku). Najrzadziej wskazywanymi gatunkami wciąż pozostają: poezja (5%), współczesna literatura piękna (5%) oraz komiksy (jedynie 3%).

Z deklaracji badanych wynika, iż dla Polaków większym problemem są okresy suszy, które mają wpływ na stan przyrody i gospodarki rolnej, niż powodzie i podtopienia. Okresów suszy w swoim miejscu zamieszkania lub okolicy doświadczyła większość badanych, a co piąty obserwuje je regularnie co roku lub niemal każdego roku. Natomiast z powodziami i podtopieniami zetknęła się niespełna jedna trzecia ankietowanych i tylko nieliczni z nich obserwują je w swojej okolicy regularnie. Ponadto większość żyjących na obszarach, które dotykają susze, jest przekonana, że w ostatnich latach zdarzają się one częściej niż kiedyś. Jednocześnie badani znacznie częściej dostrzegają w swoim otoczeniu działania mające zmniejszyć zagrożenie powodziami lub podtopieniami niż działania w celu zmniejszenia zagrożenia suszą.

Za najbardziej wiarygodne uznawane są programy informacyjne i publicystyczne telewizji Polsat i Polsat News. W ocenie blisko dwóch piątych badanych (38%) programy informacyjne i publicystyczne Polsat i Polsat News zasługują na zaufanie. Przeciwnego zdania jest 17% ankietowanych. Pozytywne oceny przeważają także w odniesieniu do programów informacyjnych i publicystycznych TVN i TVN24. Jako godne zaufania odbiera je ogółem 36% badanych. Ich wiarygodność kwestionuje natomiast 27% respondentów. Zdecydowanie najgorzej oceniana jest wiarygodność programów informacyjnych i publicystycznych telewizji publicznej. Ich oceny z biegiem czasu sukcesywnie się pogarszają. W tegorocznym badaniu zaufanie do programów informacyjnych i publicystycznych telewizji publicznej zadeklarował co czwarty ankietowany (25%, spadek o 6 punktów w stosunku do roku 2019). Odsetek odbierających je jako mało wiarygodne lub w ogóle niewiarygodne wzrósł z 38% do 49%.

Zdaniem ponad połowy badanych szczepienia przeciw COVID-19 powinny być całkowicie dobrowolne. Trzech na dziesięciu ankietowanych uważa, że szczepienia powinny być obowiązkowe dla wszystkich, natomiast relatywnie niewielu, że tylko dla wybranych grup.

Od 2008 roku sposób myślenia Polaków o korzystaniu z rzeczy „z drugiej ręki” całkowicie się zmienił. Odsetek badanych postrzegających wykorzystanie przedmiotów używanych jako przejaw biedy drastycznie zmalał (z 69% do 29%). Upowszechniło się zaś przekonanie, że jest to świadectwem troski o środowisko (wzrost o 18 punktów, z 65% do 83%). Umocniła się zarazem opinia, że korzystanie z rzeczy używanych świadczy o zaradności (84%, wzrost o 8 punktów).

Niedawno zakończyły się zorganizowane z rocznym poślizgiem, spowodowanym pandemią COVID-19, Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej mężczyzn UEFA Euro 2020, a na przełomie lipca i sierpnia w Tokio będą się odbywać, zaplanowane pierwotnie także na ubiegły rok, Letnie Igrzyska Olimpijskie. W czerwcu br. zapytaliśmy respondentów, czy, ich zdaniem, tego lata w ogóle powinny odbywać się takie międzynarodowe imprezy sportowe. Blisko trzy czwarte (72%) dorosłych Polaków jest zdania, że czas pod tym względem wracać do normalności sprzed pandemii COVID-19, natomiast niemal jedna piąta (19%) uważa, że jeszcze nie pora na takie imprezy, gdyż stanowią one wciąż zbyt duże zagrożenie epidemiczne. Co jedenasty pytany (9%) nie ma w tej kwestii zdania.

W tym roku rejestrujemy rekordowy odsetek Polaków korzystających z internetu. Przynajmniej raz w tygodniu online jest niemal trzy czwarte dorosłych (73%), czyli o 5 punktów procentowych więcej niż przed rokiem.

Respondenci, którzy już zaszczepili się przeciw COVID-19, zapytani o występowanie efektów ubocznych szczepień, w swobodnych wypowiedziach najczęściej wymieniali podwyższoną temperaturę, gorączkę bądź stan podgorączkowy. Te skutki uboczne szczepień wymieniło 14% badanych zaszczepionych przynajmniej jedną dawką. Kolejnym dosyć często wymienianym niepożądanym odczynem dotyczącym 13% zaszczepionych był ból w miejscu wkłucia, ból ręki lub ramienia. Relatywnie często pojawiającym się w wypowiedziach ankietowanych efektem ubocznym szczepień były również bóle mięśni, stawów, kości oraz osłabienie i zmęczenie (po 6% zaszczepionych). Pozostałe niepożądane odczyny poszczepienne wymieniane były rzadziej.

W dniu 1 lipca w Unii Europejskiej wprowadzone zostaną Unijne Certyfikaty COVID umożliwiające swobodne podróżowanie po UE. Do tego czasu kraje UE mogą, ale nie muszą uznawać tego dokumentu. W Polsce Unijny Certyfikat COVID można już pobrać z Internetowego Konta Pacjenta bądź z aplikacji mObywatel. Większość dorosłych Polaków jest zadowolona z wprowadzenia Unijnych Certyfikatów COVID (60%), a co trzeci nie popiera tego rozwiązania (32%).

W maju opinii publicznej zaprezentowane zostały założenia Polskiego Ładu – programu społeczno­‑ekonomicznego rządu na czas po pandemii. Największe zainteresowanie komentatorów wzbudziły zapowiadane zmiany w podatkach. Zmiany te, jak przekonuje rząd, mają być korzystne dla większości podatników.

W dniu 11 czerwca, z rocznym poślizgiem spowodowanym pandemią COVID-19, rozpoczęły się organizowane przez Unię Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA) Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej mężczyzn (Euro 2020). W badaniu rozpoczętym jeszcze przed rozpoczęciem turnieju, a częściowo realizowanym w trakcie pierwszego tygodnia rozgrywek zapytaliśmy Polaków m.in. o zainteresowanie telewizyjnymi transmisjami z Euro 2020 oraz o ocenę szans polskiej reprezentacji w tych mistrzostwach.

Zgodnie z założeniami Europejskiego Zielonego Ładu Unia Europejska do 2050 roku ma osiągnąć neutralność klimatyczną. Niektóre państwa europejskie zapowiedziały, że równowagę między emisjami gazów cieplarnianych a pochłanianiem ich z atmosfery osiągną wcześniej.

Kierując się ku neutralności klimatycznej Polska energetyka ma stopniowo odchodzić od węgla i w coraz większym stopniu wykorzystywać zeroemisyjne źródła odnawialne oraz – również uznawaną za „czystą” – energię elektryczną wytwarzaną w elektrowniach jądrowych, które w naszym kraju dopiero mają powstać. Planuje się budowę co najmniej dwóch takich obiektów. Zakłada się, że ich udział w produkcji energii elektrycznej w Polsce będzie wynosił w pierwszej połowie lat 40. około 20%–25%. Pierwszy reaktor ma być gotowy w roku 2033. Katastrofa w Fukushimie w 2011 roku nasiliła sceptyczny stosunek Polaków do energetyki jądrowej, który od tamtego czasu przeważa nad poparciem. Obecnie jednak przewaga ta jest mniejsza niż przed laty. Za budową elektrowni jądrowych w Polsce opowiada się dwie piąte badanych (39%, od poprzedniego pomiaru w 2018 roku wzrost o 5 punktów procentowych), a  45% jest temu przeciwne (spadek o 5 punktów).

Zdecydowana większość badanych uważa Polskę za kraj, w którym żyje się bezpiecznie. Jednak po ubiegłorocznym niewielkim pogorszeniu się ocen, w tym roku po raz kolejny obserwujemy nieduży spadek odsetka respondentów, w ocenie których Polska jest krajem bezpiecznym. Dotyczy to jedynie poziomu ogólnokrajowego – oceny badanych w kwestii bezpieczeństwa w ich miejscu zamieszkania pozostają stabilne. Mniejsze poczucie bezpieczeństwa w skali kraju znajduje odbicie we wzroście obaw przed przestępczością, w tym szczególnie obaw przed zagrożeniami dotyczącymi osób najbliższych respondentom. Od czerwca ubiegłego roku liczba badanych, którzy obawiają się, iż mogą stać się ofiarami przestępstwa, wzrosła o pięć punktów procentowych (do 41%) i jest najwyższa od pięciu lat, zaś odsetek ankietowanych, którzy nie żywią tego typu obaw, obniżył się o 5 punktów (do 57%). Obecnie, odwrotnie niż jeszcze przed rokiem, ponad połowa Polaków boi się, że ktoś z najbliższej rodziny może stać się ofiarą przestępczości (53%, wzrost o 8 punktów), zaś mniejsza część (45%, spadek o 7 punktów) nie ma takich lęków. Co ciekawe, wzrost obaw, o to, iż sami staną się ofiarami przestępstwa bądź przydarzy się to komuś z ich bliskich, nie znajduje uzasadnienia w osobistych doświadczeniach badanych z ostatniego okresu – żadne z przestępstw, o które pytamy, w porównaniu z rokiem 2020 nie stało się częstsze.

Ponad dwie trzecie dorosłych Polaków ma przychylne nastawienie do szczepień przeciw COVID-19, w tym ponad jedna trzecia już zaszczepiła się przynajmniej jedną dawką szczepionki i również jedna trzecia chciałaby się jeszcze zaszczepić. Obecnie co czwarty badany nie ma takiego zamiaru, a główną przyczyną niechęci do szczepień przeciw COVID-19 są obawy związane ze skutkami ubocznymi, jakie może wywoływać szczepionka (61%), a w drugiej kolejności – wątpliwości dotyczące jej skuteczności (31%). Zaznaczyć jednak należy, że obie główne przyczyny artykułowane są obecnie rzadziej niż w marcu, gdy ostatni raz pytaliśmy o tę kwestię. Częściej natomiast niż dwa miesiące temu respondenci swoje nastawienie uzasadniają ogólną niechęcią do szczepień (18%). Stosunkowo niewielu ankietowanych rezygnuje ze szczepienia dlatego, że uważa, iż COVID-19 nie jest groźną chorobą (13%), bądź dlatego, że już na nią chorowali (13%).

Lata 2018–2020 należały do najlepiej ocenianych pod względem funkcjonowania demokracji w Polsce: odsetek osób usatysfakcjonowanych stanem polskiej demokracji przewyższał odsetek jej krytyków. Między lipcem 2020 roku a kwietniem bieżącego roku oceny funkcjonowania demokracji wyraźnie się pogorszyły: odsetek zadowolonych zmniejszył się o 11 punktów procentowych (z 49% do 38%), zaś odsetek niezadowolonych wzrósł o 8 punktów (z 44% do 52%). Obecne oceny demokracji w Polsce są zbliżone do notowanych w latach 2016–2017.

Blisko dwie trzecie dorosłych Polaków (65%) ma pozytywne nastawienie do szczepień przeciw COVID-19, w tym 21% już zaszczepiło się przynajmniej jedną dawką, a 44% chciałoby się zaszczepić. Od kilku miesięcy notujemy poprawę tego nastawienia. Bardzo wyraźny wzrost zainteresowania szczepieniami przeciw COVID-19 zarejestrowaliśmy w styczniu, po rozpoczęciu szczepień w Polsce. W kolejnych miesiącach, a zwłaszcza podczas trzeciej fali epidemii, odsetek pozytywnie nastawionych do szczepień wzrastał i obecnie jest on najwyższy od listopada, od kiedy monitorujemy tę kwestię.

W ostatnim okresie w Polsce intensyfikowane są działania mające na celu przeciwdziałanie smogowi, w tym przede wszystkim jego głównej przyczynie, jaką jest niska emisja pochodząca z gospodarstw domowych, związana z używaniem paliw niskiej jakości oraz nieefektywnych instalacji grzewczych.

Po upływie stu lat od walk powstańców śląskich, o ich zmaganiach słyszało 69% Polaków (20% deklaruje, że słyszało o nich wiele), natomiast niemal co trzeci badany (31%) nie słyszał o nich nic. O powstaniach przeciętnie częściej wiedzieli mężczyźni niż kobiety (77% wobec 63%, różnica 14 punktów procentowych), a także osoby lepiej wykształcone. Wśród respondentów, którzy słyszeli o powstaniach śląskich, co czwarty (25%) ma osobiste związki z Górnym Śląskiem – mieszka tam obecnie lub mieszkał w przeszłości, żyli tam lub żyją nadal członkowie jego rodziny – ponadto 4% z nich deklarowało, że miało w rodzinie powstańca śląskiego.

Niemal połowa Polaków (46%) twierdzi, że smog jest poważnym problemem w ich okolicy, w tym około jednej szóstej (16%) postrzega go jako problem bardzo poważny. Mniej niż jedna trzecia badanych (30%) mówi o niewielkim natężeniu tego zjawiska, natomiast co piąty (21%) – nie dostrzega go wcale.

Pojęcie „autyzm” jest powszechnie znane – o autyzmie słyszało 96% dorosłych Polaków, o 13 punktów procentowych więcej niż w 2017 roku.

Od 2015 roku do początku ubiegłego roku obserwowaliśmy systematyczną, znaczącą poprawę ogólnych ocen sytuacji na rynku pracy w Polsce – w efekcie w pierwszej połowie marca 2020 roku były one najlepsze odkąd monitorujemy tę kwestię. Porównanie wyników najnowszego badania z ubiegłorocznym pokazuje, jak dramatycznie zmieniło się postrzeganie polskiego rynku pracy po roku epidemii i związanych z nią ograniczeń. Niemal o połowę zmniejszył się odsetek respondentów oceniających sytuację na rynku pracy w Polsce pozytywnie (spadek z 64% do 33%), a niemal trzykrotnie zwiększyła się grupa oceniających ją negatywnie (wzrost z 9% do 26%). Wyraźnie przybyło też uważających, że sytuacja na rynku pracy w Polsce jest „ani dobra, ani zła” (wzrost z 20% do 29%).

W 2021 roku mija trzydziesta rocznica utworzenia Grupy Wyszehradzkiej, w której prezydencję obecnie sprawuje Polska. Warto przy tej okazji przypomnieć, jak w tym czasie zmieniało się nasze nastawienie do jej członków. W ciągu ostatnich trzech dekad bardzo wyraźnie poprawił się nasz stosunek zarówno do Czechów, Słowaków, jak i Węgrów – obecnie są to jedne z najbardziej lubianych narodów przez Polaków. Sympatię do tych nacji deklaruje mniej więcej sześciu na dziesięciu badanych, a niechęć relatywnie niewielu. W tym roku zarejestrowaliśmy rekordowo wysoki poziom sympatii do wszystkich członków V4 i zarazem najniższy w historii naszych badań poziom niechęci. Zaznaczyć należy, że w 2021 roku odnotowaliśmy poprawę nastawienia do wielu narodów, a dla znacznej części z nich tegoroczne wyniki są najlepsze z dotychczasowych.

Niedawno informowaliśmy w komunikacie CBOS, że w 2020 roku odsetek młodych Polaków (18–24 lata) o poglądach lewicowych wzrósł niemal dwukrotnie w stosunku do poprzedniego roku, osiągając najwyższy poziom w historii naszych badań (30%) i po raz pierwszy od blisko dwóch dekad był wyższy od odsetka młodzieży o poglądach prawicowych. Za rekordową liczbę deklaracji lewicowych odpowiadają przede wszystkim młode Polki. Z lewicą utożsamia się aż 40% z nich (najwyższy wynik w historii naszych badań i skok o ponad 20 punktów procentowych w stosunku do poprzedniego roku), wobec 22% wśród młodych mężczyzn.

W połowie stycznia rozpoczęła się rejestracja seniorów na szczepienia przeciw COVID-19, a szczepienia tej grupy rozpoczęły się w ostatnim tygodniu stycznia.

Nieco ponad połowa badanych rodziców dzieci, które uczyły się zdalnie, uważa, że jesienią 2020 roku szkoły radziły sobie z nauką zdalną lepiej niż wiosną, mniej więcej co czwarty – że porównywalnie, a relatywnie niewielu sądzi, że gorzej.

W roku 2020 na trwający co najmniej siedem dni kalendarzowych wypoczynek wyjechał poza miejsce zamieszkania tylko co piąty dorosły Polak. Jest to najniższy wynik od 1992 roku (w porównaniu z rokiem 2019 spadek o 15 punktów procentowych). Na zbliżonym poziomie odsetek korzystających z takich wyjazdów kształtował się jedynie w latach: 1992, 1994 i 2005.

Wybuch pandemii COVID-19 i związane z nim rządowe restrykcje zaowocowały spadkami w wielu obszarach aktywności Polaków. Najsilniejsze piętno odcisnęły jednak na ich uczestnictwie w kulturze. Odsetek Polaków, którzy wybrali się w minionym roku na koncert spadł o 28 punktów procentowych (z 42% do 14%) w stosunku do roku 2019, osiągając tym samym najniższą wartość, jaką do tej pory odnotowaliśmy. O 27 punktów procentowych zmniejszył się z kolei odsetek Polaków, którzy w ubiegłym roku wybrali się do kina (spadek z 53% do 26%), podobne i niższe wyniki odnotowywaliśmy ostatnio w latach 90. W roku 2020 16% Polaków poszło na wystawę, do galerii lub do muzeum (spadek o 17 punktów procentowych), a 9% do teatru (spadek o 12 punktów).

W ciągu ostatnich dwóch miesięcy bardzo wyraźnie zmieniło się nastawienie Polaków do szczepień przeciw COVID-19. W listopadzie ubiegłego roku respondenci deklarujący chęć zaszczepienia się byli w mniejszości (36%), natomiast obecnie taki zamiar wyraża ponad połowa badanych (56%).

Pod koniec 2020 roku Polacy byli zadowoleni z życia, choć nieco mniej niż rok wcześniej. W grudniu minionego roku ogólne zadowolenie z całego życia zadeklarowało ponad trzy czwarte badanych (78%). O przeciętnej satysfakcji mówiła blisko jedna piąta (17%), a o niezadowoleniu – czterech na stu (4%) respondentów. W stosunku do poprzedniego pomiaru z 2019 roku – rekordowego, jeśli chodzi o ogólnie zadowolenie z życia – zmniejszyła się grupa zaliczających się do zadowolonych, przybyło natomiast osób deklarujących przeciętną satysfakcję lub jej brak. Obecnie wyniki są zbliżone do tych sprzed dwóch lat i lepsze od wszystkich wcześniejszych, jakie rejestrowaliśmy w latach 1994–2017.

W ocenie społecznej na miano polityka roku 2020 najbardziej zasłużył premier Mateusz Morawiecki (w odpowiedzi na pytanie otwarte wskazało go 11% badanych), wyprzedzając drugiego w kolejności prezydenta Andrzeja Dudę (8%). Ponad połowa ankietowanych (54%) twierdzi, że nie orientuje się w tej dziedzinie lub że nikt, ich zdaniem, nie zasłużył sobie na miano polityka roku.

Samopoczucie Polaków w 2020 roku uległo wyraźnemu pogorszeniu w stosunku do roku 2019, co można wiązać z wybuchem pandemii COVID-19. Zmniejszyły się odsetki deklaracji wszystkich wymienianych w naszych pytaniach emocji pozytywnych, a zwiększyła liczba deklaracji wszystkich emocji negatywnych.

Pandemiczny rok 2020, zarówno w wymiarze prywatnym, jak i publicznym był w ocenie Polaków znacznie gorszy niż rok poprzedni, a w odniesieniu do Polski i świata był najgorszym rokiem w historii naszych badań, czyli dla Polski od roku 1984, a dla świata od roku 1986. Podobnie jak w poprzednich latach oceny mijającego roku w odniesieniu do Polski i świata są istotnie gorsze niż w sferze prywatnej i zawodowej.

Przywódcy państw unijnych porozumieli się co do powiązania wypłat funduszy unijnych ze stanem praworządności. Wprawdzie kwestia wprowadzenia mechanizmu warunkowości i jego skutków dla naszego kraju nie jest łatwa do oceny dla szerszej opinii publicznej, jednak w ostatnich kilku tygodniach Polacy mieli okazję zapoznać się z argumentacją zwolenników i przeciwników tego rozwiązania dotyczącą m.in. z jednej strony obaw przed utratą suwerenności przez Polskę, z drugiej – groźby polexitu.

Więcej niż co trzeci badany zaszczepiłby się przeciw COVID‑19, gdyby była dostępna szczepionka przeciw tej chorobie, a blisko połowa nie wyraża takiego zamiaru. Niemała część ankietowanych nie ma jeszcze sprecyzowanego zdania na ten temat (17%).

Na podstawie odpowiedzi badanych na siedem pytań dotyczących dopuszczalności aborcji w różnych sytuacjach*, podzieliliśmy respondentów na cztery grupy: 1) dopuszczających aborcję w węższym zakresie, niż obecnie zezwala na to prawo (40%); 2) dopuszczających przerwanie ciąży, jeżeli zachodzą okoliczności ustawowe (36%); 3) dopuszczających aborcję w szerszym zakresie niż ustawowy (23%) oraz 4) udzielających odpowiedzi mieszanych (1%). W porównaniu do pomiarów sprzed czterech lat umocniło się poparcie dla kompromisu aborcyjnego, a także zwiększył się nieco odsetek opowiadających się za liberalizacją prawa. Jednocześnie najmniejszy jest odsetek badanych, którzy – zgodnie z deklaracjami – sytuowaliby się wśród zwolenników zaostrzenia obowiązujących przepisów.

17 listopada mija 31. rocznica wybuchu aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji. Warto przy tej okazji przypomnieć, jak zmieniał się stosunek Polaków do południowych sąsiadów w ciągu ostatnich trzech dekad.

Na początku roku szkolnego 2020/2021 odnotowaliśmy znaczący spadek (o 8 punktów procentowych w stosunku do roku 2019/2020) zainteresowania rodziców płatnymi zajęciami pozalekcyjnymi dla dzieci w wieku szkolnym, co może być związane z trwającym od marca stanem epidemii. Za taką interpretacją przemawia fakt, iż spadek ten w największym stopniu dotknął zajęć sportowych (z 41% minionym roku do 27% obecnie, czyli o 14 punktów procentowych mniej), które – w ocenie rodziców – mogą wiązać się z wyższym ryzykiem narażenia na kontakt z nowym koronawirusem SARS-CoV-2. Łącznie w tym roku szkolnym na jakiekolwiek dodatkowe płatne zajęcia edukacyjne lub ogólnorozwojowe posyła albo zamierza posyłać swoje dzieci w wieku szkolnym 55% rodzin, w których są uczniowie. Najbardziej popularne są dodatkowe lekcje języków obcych, które finansuje lub zamierza finansować uczniom w tym roku szkolnym 38% rodzin.

Cztery lata temu, kiedy o urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych ubiegali się Hilary Clinton i Donald Trump, większość Polaków (57%) była przekonana, że z punktu widzenia naszego kraju byłoby lepiej, gdyby wygrała kandydatka demokratów. Jedynie nieliczni (6%) preferowali Donalda Trumpa. Przez minione cztery lata Polacy w znacznej mierze przekonali się do urzędującego prezydenta. Obecnie ponad dwie piąte ankietowanych (41%) uważa bowiem, że Donald Trump byłby lepszym prezydentem niż reprezentujący Partię Demokratyczną Joe Biden (15% wskazań). Spora grupa badanych (29%) nie ma w tej kwestii sprecyzowanej opinii, a 15% nie preferuje żadnego z kandydatów. Wydaje się, że mimo sprawowania przez Joe Bidena urzędu wiceprezydenta przez dwie kadencje Baracka Obamy, jest on politykiem słabo znanym opinii publicznej w Polsce.

Rozwiązania z projektu nowelizacji ustawy o ochronie zwierząt przygotowanego przez Prawo i Sprawiedliwość spotykają się na ogół z aprobatą Polaków. Najmniej zróżnicowane są opinie o zwiększeniu kontroli schronisk dla zwierząt polegające na częstszych niż dotychczas kontrolach i nadaniu inspekcji weterynaryjnej prawa do nakładania mandatów za trzymanie zwierząt w złych warunkach oraz zwiększeniu uprawnień organizacji społecznych w zakresie ochrony zwierząt i umożliwieniu asysty policji przy odbieraniu źle traktowanych zwierząt. Obie te propozycje cieszą się poparciem znacznej większości ankietowanych (odpowiednio 91% i 80%), przy niewielkim sprzeciwie (odpowiednio 5% i 13%). Trzy czwarte Polaków (74%) opowiada się za zakazem stałego trzymania zwierząt na uwięzi oraz tymczasowego trzymania ich na uwięzi krótszej niż 6 m i powierzchni mniejszej niż 20 m², natomiast co piąty (20%) jest temu przeciwny. Prawo zakazujące wykorzystywania zwierząt w celach rozrywkowych, np. w cyrku, popiera ponad dwie trzecie badanych (69%), a dezaprobuje jedna czwarta (24%). Niemal dwie trzecie Polaków (63%) popiera zakaz uśmiercania zwierząt gospodarskich bez uprzedniego ogłuszenia (z wyjątkiem tzw. uboju rytualnego na potrzeby lokalnych związków religijnych), natomiast co czwarty (24%) go kwestionuje. Najbardziej zróżnicowane jest nastawienie do zakazu hodowli zwierząt w celu pozyskiwania z nich futer, za którym opowiada się blisko sześciu na dziesięciu badanych (59%), a przeciw – niemal jedna trzecia (31%).

W związku z niedawno obchodzonym Dniem Nauczyciela warto przypomnieć, że zawód ten od wielu lat cieszy się dużym uznaniem społecznym. Od dwudziestu pięciu lat CBOS uwzględnia ten temat w swoich sondażach. Duże poważanie zawodu nauczyciela deklaruje zdecydowana większość Polaków, a w ostatnich latach prestiż tej profesji jeszcze wzrósł. Rok temu, gdy ostatni raz pytaliśmy o tę kwestię, duży szacunek dla zawodu nauczyciela wyraziło ponad trzy czwarte badanych. Jest to najlepszy wynik dla tej profesji w historii naszych badań.

Z relacji około jednej dziesiątej badanych (9%) wynika, że na skutek epidemii koronawirusa i związanych z nią restrykcji pracę stracił lub przestał zarabiać ktoś z ich gospodarstwa domowego. W stosunku do przełomu maja i czerwca ich liczba się nie zwiększyła.

Więcej niż połowa badanych (57%) deklaruje, że ich gospodarstwa domowe posiadają oszczędności pieniężne. W ciągu ostatniego półrocza ten odsetek zmniejszył się o 4 punkty procentowe. Natomiast od 2007 roku, od kiedy pytamy o tę kwestię, do marca 2020 roku odsetek respondentów posiadających oszczędności systematycznie wzrastał.

W tym roku letnie wakacje szkolne rozpoczęły się po kilku miesiącach nauki zdalnej i odbywały się w trakcie pandemii COVID-19 oraz trwającego w kraju stanu epidemii. Mimo zniesienia wielu ograniczeń związanych z przemieszczaniem się niemożliwe lub poważnie utrudnione były wyjazdy w wielu popularnych zagranicznych kierunkach wakacyjnych, a w Polsce i innych krajach obowiązywały różne restrykcje sanitarne.

Trzeciego października mija 30. rocznica zjednoczenia Niemiec. Warto przy tej okazji przypomnieć, jak w ostatnich trzech dekadach zmieniał się stosunek Polaków do zachodnich sąsiadów.

Zdecydowana większość Polaków (80%) popiera decyzję rządu o powrocie uczniów do szkół. Za niesłuszną uważa ją 14% badanych. Wśród osób mających w gospodarstwie domowym dzieci w wieku szkolnym powrót do nauki stacjonarnej popiera 83% badanych.

W ostatnim czasie uwaga światowej opinii publicznej skierowana jest na pokojowe protesty społeczne na Białorusi, które wybuchły w reakcji na ogłoszenie wyników wyborów prezydenckich, wygranych – według oficjalnych komunikatów – przez dotychczasowego prezydenta Aleksandra Łukaszenkę, sprawującego ten urząd od 1994 roku.

Tegoroczne wybory prezydenckie ‒ podobnie jak poprzednie z 2015 roku ‒ w dużym stopniu skoncentrowały uwagę społeczną, co znajduje potwierdzenie we wzmożonym zainteresowaniu Polaków kampanią wyborczą. Wzrosła w tym względzie zwłaszcza rola internetu, w którym aktywność polityczna obywateli przybrała w okresie przedwyborczym rekordowe rozmiary. Nie tylko więcej osób niż kiedykolwiek wcześniej wykorzystywało internet jako źródło informacji z tej dziedziny, ale również zintensyfikowały się rozmowy na tematy polityczne prowadzone na forach, blogach czy w serwisach społecznościowych.

Systematycznie w kolejnych badaniach CBOS odnotowujemy związek ocen lokalnych rynków pracy z płcią respondentów, co wskazuje na trwałe różnice w szansach obu płci na polskim rynku pracy. Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety uważają, iż w ich miejscowości lub okolicy można znaleźć pracę, w tym bez większych problemów pracę odpowiednią, natomiast znacznie rzadziej sygnalizują trudności ze znalezieniem zatrudnienia.

Większości badanych użytkowników internetu (79%) zdarzyło się poszukiwać w sieci informacji medycznych. Ponad połowa (56%) kontaktowała się w ten sposób z placówkami medycznymi i lekarzami, a jedna trzecia (32%) kupowała w sieci leki, suplementy diety lub jakieś akcesoria medyczne, sprzęt rehabilitacyjny.

W lipcu obawę przed zarażeniem koronawirusem SARS-CoV-2 deklaruje mniejszy odsetek badanych niż w poprzednich miesiącach. Zarażenia boi się 59% badanych (5 punktów procentowych mniej niż w czerwcu), podczas gdy 40% deklaruje, że nie odczuwa strachu (5 punktów więcej niż w ostatnim pomiarze).

Z deklaracji badanych wynika, że znaczna ich część miała trudności w dostępie do opieki medycznej z powodu epidemii koronawirusa. Niedogodności najczęściej związane były z odwoływaniem lub przekładaniem wizyt u lekarzy specjalistów (30%) oraz u lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, internistów (24%). Badania diagnostyczne, zabiegi oraz planowe leczenie szpitalne odwoływane lub przekładane były rzadziej (odpowiednio 12% i 4%). Relatywnie niewielu respondentów (1%) miało trudności w uzyskaniu porady w Szpitalnym Oddziale Ratunkowym.

CBOS badał preferencje w II turze wyborów prezydenckich w sondażu realizowanym od 30 czerwca do 9 lipca na próbie PESEL – zob. komunikat „Preferencje przed II turą wyborów prezydenckich 2020”.

Coraz dłuższy okres życia w cieniu epidemii nie wpływa na wzrost poczucia zagrożenia zarażenia koronawirusem. Lęk przed infekcją utrzymuje się na podobnym poziomie od początku fali zachorowań, czyli od połowy marca. Obecnie ponad trzy piąte badanych deklaruje, że boi się zarażenia koronawirusem (64%), przy czym jedna piąta (20%) określiła swoje obawy jako duże. Tylko nieznacznie niższy poziom lęku odnotowaliśmy na przełomie maja i czerwca, a także dwa i pół miesiąca temu (po 62%).

W ostatnich tygodniach pogorszyły się opinie o skuteczności działań rządu w walce z epidemią. Nadal jednak dominuje pogląd, że obecny gabinet dobrze radzi sobie w tym zakresie. Starania rządu docenia ogółem 65% badanych, o 5 punktów procentowych mniej niż na przełomie maja i czerwca. Z 25% do 29% wzrósł odsetek osób negatywnie oceniających działania rządu w walce z epidemią.

Mimo pandemii koronawirusa i różnych obostrzeń wprowadzonych przez władze w związku z oficjalnie ogłoszonym w dniu 20 marca br. stanem epidemii, znaczna część dorosłych Polaków (42%) zamierza tego lata wyjechać w celach wypoczynkowych lub turystycznych na co najmniej 2 dni (wyjazd z co najmniej jednym noclegiem). Jednocześnie ponad połowa (53%) z tej grupy deklaruje, że pandemia zmieniła ich tegoroczne plany wakacyjne. Wśród niezamierzających wyjeżdżać wcześniejsze plany wakacyjne zmieniła niespełna jedna piąta (19%). Ogółem 36% dorosłych Polaków deklaruje, że z powodu pandemii musieli zmienić swoje wcześniejsze plany dotyczące tegorocznych wakacji.

Epidemia koronawirusa miała wpływ na życie zawodowe niemal połowy Polaków, którzy na samym jej początku (1 marca br.) pracowali zarobkowo (46%). Blisko co dziesiąty badany (9%) musiał ograniczyć działalność i zredukować zatrudnienie w swojej firmie, a co dwudziesty (5%) – zamknąć ją. Łącznie ograniczenie lub całkowite zaprzestanie działalności gospodarczej deklaruje 11% badanych. Jedna piąta (20%) z powodu epidemii pracowała w zmniejszonym wymiarze czasu, a trzech na stu (3%) straciło pracę. Ujęcie syntetyczne pozwala stwierdzić, że z powodu epidemii zatrudnienie straciło lub zamknęło własną działalność gospodarczą 7% tych, którzy pracowali na początku marca, a jedna czwarta (25%) doświadczyła niekorzystnych zmian w możliwości zarobkowania wynikających ze zmniejszenia wymiaru czasu pracy lub ograniczenia działalności swojej firmy. Ponad jedna piąta badanych (21%) pracowała w tym czasie zdalnie (z domu), a jedna dwudziesta (5%) korzystała z zasiłku opiekuńczego, by zajmować się dziećmi.

W ocenie blisko połowy badanych (48%) rząd łagodzi obostrzenia i restrykcje w odpowiednim tempie. Pozostali częściej sądzą, że znoszenie ograniczeń następuje zbyt szybko (31%), niż że przebiega to zbyt wolno (12%).

Na przełomie maja i czerwca, kiedy dokładny termin wyborów prezydenckich zdecydowanej większości ankietowanych nie był jeszcze znany, aż 84% z nich zadeklarowało chęć wzięcia udziału w wyborach prezydenta, z czego 72% stwierdziło, iż na pewno weźmie w nich udział.

W czasie najostrzejszych obostrzeń związanych z epidemią najbardziej dokuczliwymi ograniczeniami były: brak możliwości swobodnego przemieszczania się i konieczność pozostawania w domu (48% wskazań), zakaz wstępu do parków i lasów (45%) oraz konieczność zakrywania okolic ust i nosa (44%). W ciągu kilku tygodni społecznej izolacji najpowszechniej doświadczanymi uczuciami były z jednej strony nuda wynikająca z domowej rutyny (39%), z drugiej zaś strony poczucie samotności (38%). Najczęściej wskazywanym pozytywnym aspektem stanu epidemicznej izolacji okazały się mniejsze wydatki na życie (40%).

Jak wynika z deklaracji, dwie trzecie badanych internautów (59%) ma poczucie, że trwająca pandemia koronawirusa jest czymś bezprecedensowym, natomiast jedna trzecia (32%) jest zdania, że zawsze były jakieś choroby sezonowe czy epidemie i ta obecna nie jest niczym wyjątkowym.

Epidemia koronawirusa SARS-CoV-2 i ograniczenia z nią związane przyniosły wyraźnie negatywne skutki w sferze zatrudnienia. Według deklaracji internautów wśród respondentów zatrudnionych przed epidemią pracę straciło 7%, zaś 24% pracuje w mniejszym wymiarze czasowym. Dodatkowo 2% pracujących przed 1 marca 2020 r. musiało zamknąć własną działalność gospodarczą, a dalsze 4% – ograniczyć ją. Co jedenasty pracownik (9%) obecnie opiekuje się dziećmi w domu. Spadek dochodów konstatuje niespełna jedna czwarta zatrudnionych przed epidemią (23%).

Niemal trzy czwarte Polaków (73%) twierdzi, że obecnie trzeba być wrażliwym i gotowym do pomocy innym ludziom. Jedna piąta (20%) uważa natomiast, że należy się koncentrować na swoich sprawach, nie zważając na nikogo. Odsetek skłaniających się ku altruizmowi jest nie tylko wyższy niż przed dwoma laty, kiedy badaliśmy tę kwestię poprzednio, ale także najwyższy, odkąd o nią pytamy. Jednocześnie najmniej respondentów w historii naszych badań przejawia nastawienie egoistyczne.

Zbrodnia katyńska jest w mniejszym lub większym stopniu znana niemal wszystkim Polakom (97%), a w pamięci zbiorowej sprawstwo przypisywane jest głównie Rosjanom. W odczuciu znacznej większości badanych strona rosyjska nie zrobiła wystarczająco dużo, by wyjaśnić okoliczności tej zbrodni i w dalszym ciągu obciąża to stosunki między naszymi krajami.

Już od blisko dwudziestu lat monitorujemy poziom zaufania do różnych instytucji i organizacji.

Marcowe badanie rozpoczęło się tuż po pojawieniu się w naszym kraju pierwszego oficjalnie zdiagnozowanego przypadku zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2 (4 marca), a zakończyło niedługo po (jakkolwiek strasznie to brzmi) pierwszym odnotowanym z tego powodu zgonie (12 marca). Ze względu na ogromną dynamikę zmian przedstawione niżej wyniki mają już charakter historyczny, dokumentują postrzeganie sytuacji i zachowania społeczne u samych początków zagrożenia epidemicznego.

W związku z obchodzonym w dniu 23 marca Dniem Przyjaźni Polsko-Węgierskiej, warto podkreślić, że Węgrzy należą do kilku najbardziej lubianych przez nas narodów. Sympatią darzy ich blisko połowa badanych (48%), a niechęć deklaruje relatywnie niewielu (12%). Zaznaczyć należy, że odsetek badanych wyrażających pozytywne nastawienie do tej nacji od blisko trzech dekad kształtuje się na względnie stabilnym poziomie.

Większość (57%) dorosłych Polaków jest zdania, iż w chwili obecnej nie istnieje zagrożenie dla niepodległości Polski, natomiast 30% jest przeciwnego zdania. W lutym br., porównaniu z majem 2018 roku, nastąpiła znacząca poprawa w społecznym postrzeganiu bezpieczeństwa kraju, generalnie jednak wyniki badań z ostatnich sześciu lat odbiegają in minus od wyników badań, które zrealizowano w latach 1992–2013, czyli przed aneksją Krymu przez Federację Rosyjską.

Społeczna ocena zmian w wymiarze sprawiedliwości wprowadzonych przez rządy Prawa i Sprawiedliwości w poprzedniej i obecnej kadencji jest niejednoznaczna. Wśród ogółu badanych można wyróżnić trzy niemal równoliczne grupy: zwolenników zmian (30%), ich przeciwników (31%) oraz częściowo je popierających, a częściowo im przeciwnych (30%).

Od poprzedniego pomiaru w 2018 roku nastąpiła pewna poprawa samopoczucia Polaków. W roku 2019 do rekordowo wysokiego poziomu wzrósł odsetek badanych, którzy często lub bardzo często odczuwali takie emocje, jak pewność, że wszystko układa się dobrze, oraz duma z własnych osiągnięć. Nieco ubyło natomiast tych, którzy wielokrotnie mieli poczucie lekceważenia przez władzę oraz doświadczali depresji. Odsetki respondentów deklarujących częste przeżywanie stanów takich, jak depresja i wściekłość są najniższe spośród zarejestrowanych w ciągu ostatnich trzydziestu lat. Można ogólnie powiedzieć, że w tym czasie samopoczucie Polaków zauważalnie się poprawiło. Przybyło badanych doświadczających pozytywnych emocji, a jednocześnie zmniejszyła się liczba osób deklarujących takie stany, jak zdenerwowanie, rozdrażnienie, smutek, znużenie i wściekłość.

W roku 2019 na co najmniej dwudniowy wypoczynek poza miejsce stałego zamieszkania wyjechało 55% dorosłych Polaków, czyli niemal tyle samo, ile w roku 2017. To o 5 punktów procentowych mniej niż w roku 2018, który był pod tym względem rekordowy w okresie objętym badaniem, czyli od 2012 roku. W stosunku do roku 2018 ubyło przede wszystkim dorosłych korzystających z krajowego wypoczynku wyjazdowego (z 51% do 44%), choć nieznaczny spadek dotknął także wyjazdy zagraniczne (z 24% do 23%).

Obóz w Auschwitz jest symbolem ludobójstwa dokonanego przez Niemców podczas II wojny światowej. W roku 2005 Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu, a datę jego obchodów wyznaczono na 27 stycznia, czyli dzień, w którym żołnierze radzieccy otworzyli bramy obozu. Niebawem od tego dnia minie 75 lat.

Obecnie polskie społeczeństwo postrzegane jest jako bardziej egalitarne niż w latach dziewięćdziesiątych. Aktualnie – po raz pierwszy w historii naszych badań – najczęściej do opisu struktury społecznej wybierany jest model, w którym najliczniejsze są warstwy średnie. W ciągu ostatnich sześciu lat odsetek w ten sposób postrzegających nasze społeczeństwo wzrósł dwukrotnie (z 14% do 28%), natomiast w latach dziewięćdziesiątych liczba badanych tak je charakteryzujących była relatywnie niewielka (8–10%).

Po sześcioletniej przerwie wróciliśmy do tematu wartości, które Polacy uważają za najważniejsze w swoim życiu. Każdy badany mógł wskazać trzy wartości z przedstawionej listy. Tak jak w 2013 roku, na pierwszym miejscu dla ponad czterech piątych Polaków plasuje się szczęście rodzinne, a na drugim (dla 69%) – zachowanie dobrego zdrowia. W 2019 roku na trzecim miejscu znalazł się spokój, wybrany przez 27% badanych, a na czwartym – uczciwe życie, wskazane przez 19% respondentów. W roku 2013 uczciwe życie plasowało się na trzecim, a spokój – na piątym miejscu. W porównaniu z poprzednim badaniem wzrosło znaczenie – jako jednej spośród trzech najważniejszych wartości – wiary religijnej, pomyślności ojczyzny i wolności głoszenia własnych poglądów, a spadło znaczenie szacunku innych ludzi i pracy zawodowej. Jak poprzednio, w roku 2019 niewielkie odsetki badanych wybrały wykształcenie, grono przyjaciół i bogactwo, a jeszcze mniejsze – możliwość udziału w demokratycznym życiu społeczno‑politycznym, kontakt z kulturą, życie pełne przygód i wrażeń oraz sukces i sławę.

W opinii społecznej miniony rok był dla Polski dobry, a lata 2018–2019 stanowią w odbiorze Polaków najlepszy okres dla kraju po 1989 roku. Prognozy dla Polski na 2020 rok, dla których punktem odniesienia jest rok 2019, są mniej optymistyczne niż w dwóch poprzednich latach, nadal jednak lepsze niż formułowane przez badanych w odniesieniu do lat 2016 i 2017. Polacy najczęściej patrzą w przyszłość z optymizmem – 38% uważa, że rok 2020 będzie dla naszego kraju lepszy niż 2019, 21% sądzi, że nowy rok będzie gorszy. Blisko co trzeci pytany (30%) nie spodziewa się w tym wymiarze żadnych zmian, a 11% uchyliło się od formułowania przewidywań.

Większość Polaków deklaruje, że ich świąteczne wydatki będą zbliżone do zeszłorocznych. Największa stabilność planowanych kosztów dotyczy choinki (72%) oraz wystroju domu (71%), nieco mniejsza – kwot przeznaczanych na prezenty (64%) oraz urządzenie świąt – 63%.

Podobnie jak sześć lat temu największym szacunkiem społecznym cieszy się strażak. Wysokie pozycje w rankingu poważania zajmują również: pielęgniarka, robotnik wykwalifikowany, górnik, profesor uniwersytetu oraz lekarz.

W październiku wybraliśmy nowych posłów i senatorów. W listopadowym badaniu zapytaliśmy Polaków, dlaczego ich zdaniem ludzie decydują się kandydować do Sejmu. Identycznie brzmiące pytanie zadawaliśmy już wcześniej – ostatnio w roku 2011.