Opracowanie zawiera jedynie tabele z zestawieniem wyników badania z 1989 r. z danymi uzyskanymi w latach poprzednich.

MŁODZIEŻ O SOBIE I SWOJEJ PRZYSZŁOŚCI

O jakich problemach, sprawach rozmawia się i dyskutuje najczęściej w środowisku Twoich kolegów i koleżanek?

- Przyszłość, wybór drogi życiowej, wybór zawodu

- Problemy polityczne, gospodarcze, społeczne

- Problemy szkolne oraz związane z dalszą nauką

- Wydarzenia kulturalne, sport, rozrywka, hobby

- Problemy młodzieży - ogólnie, patologia społeczna wśród młodzieży

- Problemy osobiste życia codziennego /tabela wg badań "86, ‘88, ‘89/

Kończysz w bieżącym roku szkołę, przed Tobą problem - co dalej? Jak sądzisz, co będziesz robił(a) po ukończeniu szkoły, do której uczęszczasz?

Uczniowie szkół średnich

- Studia na wybranym kierunku

- Nauka w szkole pomaturalnej

- Praca w zakładzie uspołecznionym

- Służba wojskowa

- Wyjazd za granicę

- Praca w zakładzie prywatnym

- Założenie własnego sklepu, warsztatu

- Praca w gospodarstwie rolnym

Uczniowie szkół zawodowych

- Nauka w technikum

- Praca w zakładzie uspołecznionym

- Praca w zakładzie prywatnym

- Wyjazd za granicę

- Służba wojskowa

- Praca w gospodarstwie rolnym

- Praca w firmie polonijnej

- Założenie własnego sklepu, warsztatu /tabela wg badań ‘83, ‘86, ‘89/

Jak sobie wyobrażasz własne życie? Wyobraź siebie za 10-15 lat i napisz możliwie dokładnie, jak widzisz swoje przyszłe życie?

- Jaki wykonujesz zawód?

- Czego się dorobiłeś(aś), jakie dobra posiadasz? /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Jakie są Twoje pragnienia życiowe, co chciał(a)byś przede wszystkim w życiu osiągnąć?

- Szczęśliwe życie rodzinne

- Mieszkanie

- Wykształcenie, rozwój zainteresowań

- Dobra, ciekawa praca

- Posiadanie konkretnych dóbr materialnych (np.. Samochód, wideo, komputer)

- Wyjazd za granicę

- Dobra sytuacja materialna

- Szczęście, zdrowie, spokojne życie

- Szacunek, poważanie

- Kariera, sukces

- Wartości społeczne, polityczne

- Grono przyjaciół, przyjaźń

- Życie barwne, ciekawe, pełne przygód /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Czy spodziewasz się, że ktoś (coś) pomoże Ci zrealizować Twoje plany i dążenia życiowe?

- Tak

- Nie

- Mam inne zdanie /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Jeśli spodziewasz się, że ktoś (coś) pomoże Ci zrealizować Twoje plany i dążenia życiowe, to na czyją pomoc liczysz?

- Rodziny, rodziców, teściów

- Żony, męża, narzeczonej, narzeczonego

- Przyjaciół, kolegów, koleżanek

- Liczę na siebie

- Bliskiej osoby, bliskich ludzi

- Boga, sił nadprzyrodzonych /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Jak uważasz, czy młodzież w Polsce ma obecnie szanse realizacji swoich celów i dążeń życiowych?

- Zdecydowanie tak

- Raczej tak

- Raczej nie

- Zdecydowanie nie

- Mam inne zdanie /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Jak przewidujesz, czy w ciągu najbliższych 5 lat możliwości realizacji celów i dążeń życiowych młodzieży ulegną zmianie?

- Nastąpi wyraźna poprawa

- Nastąpi pewna poprawa

- Będzie mniej więcej tak samo

- Nastąpi pewne pogorszenie

- nastąpi znaczne pogorszenie

- Mam inne zdanie /tabela wg badań ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Jak sądzisz co decyduje przede wszystkim o tym, że ludzie osiągają to co chcą w życiu osiągnąć?

- zaradność, spryt życiowy

- Znajomości, układy

- Wiedza, fachowość

- Inteligencja, zdolności

- Umiejętność współżycia z ludźmi

- Pracowitość

- Pomoc rodziców

- Ambicje

- Pozycja społeczno-zawodowa rodziców

- Szczęście, przypadek

- Odwaga

- wykształcenie

- Aktywność społeczna

- Poglądy polityczne

- Przynależność do PZPR

- Pomoc państwa

- Przynależność do "Solidarności"

- Coś innego /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Czy Twoim zdaniem. młodzi ludzie w naszym kraju mają wpływ :

- na życie swojej szkoły

- na działalność organizacji młodzieżowych

- na to, co się dzieje w kraju /tabela wg badań ‘87, ‘88, ‘89/

Czy Ty osobiście odczuwasz potrzebę jakiegoś angażowania się w sprawy społeczne?

- Tak

- Nie

- Nie mam zdania /tabela wg badań ‘87, ‘88, ‘89/

Czy zamierzasz wziąć udział w wyborach?

- Na pewno wezmę w nich udział

- Jeszcze nie wiem, ale prawdopodobnie wezmę w nich udział

- Jeszcze nie wiem, ale prawdopodobnie nie wezmę w nich udziału

- Nie wezmę udziału

- W dniu wyborów nie będę miał ukończonych 18 lat /tabela wg badań ‘85, ‘88, ‘89/

Zbliżają się wybory do Sejmu PRL. Jakie Twoim zdaniem, będą one miały znaczenie dla kraju?

- Będą miały duże znaczenie

- Będą miały niewielkie znaczenie

- Praktycznie nie będą miały żadnego znaczenia /tabela wg badań ‘85, ‘89/

POGLĄDY POLITYCZNE MŁODZIEŻY

Jak ogólnie oceniasz obecną sytuację polityczną, gospodarczą w Polsce?

- Bardzo dobra

- Dobra

- Raczej dobra

- Ani dobra, ani zła

- Raczej zła

- Zła

- Bardzo zła

- Trudno powiedzieć /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Czy w ciągu najbliższych dwóch lat, twoim zdaniem, sytuacja polityczna, gospodarcza kraju poprawi się, pogorszy czy też nie ulegnie zmianie?

- Poprawi się

- Pozostanie bez zmian

- Pogorszy się

- Trudno powiedzieć /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Jak sądzisz czy działalność następujących instytucji i organizacji jest zgodna z interesem społecznym, czy dobrze służą one społeczeństwu?

- Kościół (księża)

- "Solidarność"

- Sejm

- Telewizja

- Wojsko

- Centrum Badania Opinii Społecznej

- Organizacje młodzieżowe - ZSMP, ZHP, ZMW

- Związki zawodowe skupione w OPZZ

- Rząd (ministrowie)

- ZSL

- Milicja

- PRON

- SD

- Opozycja polityczna (przeciwnicy PZPR)

- Rada Konsultacyjna przy Przewodniczącym Rady Państwa /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘88, ‘89/

Czy, Twoim zdaniem, można powiedzieć, że w naszym kraju w tej chwili:

- Ogranicza się swobody działania przeciwników ustroju

- Istnieje tolerancja światopoglądowa

- Są gwarantowane i przestrzegane swobody obywatelskie

- Istnieje silna opozycja polityczna

- Istnieje wiele form samorządności obywateli

- Demokratycznie sprawuje się władzę

- Wszyscy mają równe szanse życiowe niezależnie od pochodzenia społecznego

- Ogół obywateli ma wpływ na rządzenie państwem

- Nie ma większych różnic w poglądach politycznych obywateli

- Wszyscy mają równe szanse życiowe niezależnie od sytuacji materialnej

- Gwarantuje się wszystkim obywatelom przyzwoity standard życia /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘88, ‘89/

Jakie cechy według Ciebie powinien posiadać dobry ustrój społeczny? Wymień pięć, Twoim zdaniem, najistotniejszych cech.

- Zapewnienia obywatelom życia na przyzwoitym poziomie

- Praworządność, wolności obywatelskie

- Efektywna gospodarka, konkurencja gospodarcza

- Demokracja, wpływ obywateli na rządzenie państwem

- Równość, egalitaryzm

- Sprawiedliwość społeczna

- Zapewniający dostęp do oświaty, kultury, rozwoju jednostki

- Dobry system rządzenia

- Wysoka pozycja międzynarodowa

- Inne /tabela wg badań ‘85, ‘89/

Polska jest krajem socjalistycznym. Co dla Ciebie oznacza socjalizm, jak Ty rozumiesz to pojęcie?

- Socjalizm pojmowany jako system idei, zasad, wartości

- Socjalizm pojmowany jako system realnie istniejący w Polsce /tabela wg badań ‘87, ‘89/

Ludzie mają różne opinie na temat socjalizmu. W jakim stopniu zgadzasz się lub nie z poniższymi twierdzeniami?

- W Polsce powinny istnieć legalne partie opozycyjne dążące do zmian ustroju

- Socjalistyczna gospodarka jest mało wydajna i powoduje niedostatek

- W Polsce zmieniłby się obecnie ustrój, gdybyśmy mieli innych sąsiadów

- Istnienie legalnej opozycji w socjalistycznej Polsce jest możliwe

- Socjalizm jest ideą, której nie da się zrealizować w praktyce

- Gdyby w Polsce w pełni realizowano zasady socjalizmu, to uniknęlibyśmy kryzysów

- Gdyby w Polsce był kapitalizm, to bylibyśmy krajem wysoko rozwiniętym

- Socjalizm lepiej zapewnia ludziom pracę i pewność jutra niż kapitalizm

- Najważniejsze problemy naszego kraju biorą się stąd, że mamy w Polsce socjalizm

- W kapitalizmie jest więcej niesprawiedliwości i wyzysku niż w socjalizmie

- Socjalizm jest pod wieloma względami bardziej postępowy niż kapitalizm

- Socjalizm to system, który w przyszłości rozwiąże problemy ludzkości /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Czy uważasz, że ustrój socjalistyczny przyniósł ludziom w Polsce?

- więcej korzyści niż strat

- tyle samo korzyści co strat

- więcej strat niż korzyści /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Czy po dotychczasowych doświadczeniach warto, według Ciebie, dalej budować socjalizm w naszym kraju?

- Tak

- Nie

- Mam inne zdanie /tabela wg badań ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Gdyby odbywało się powszechne głosowanie nad dalszą przynależnością Polski do Układu Warszawskiego, to głosował(a)byś za:

- pozostaniem w Układzie Warszawskim

- wystąpieniem z Układu Warszawskiego /‘88, ‘89/

Jeśli głosował(a)byś za wystąpieniem z Układu Warszawskiego, to czy w takim wypadku Polska powinna:

- pozostać neutralna

- związać się militarnie z blokiem państw zachodnich /tabele wg badań ‘88, ‘89/

Jak określił(a)byś swoje zainteresowanie polityką? Uważam, że moje zainteresowanie polityką jest:

- bardzo duże - uważnie (szczegółowo) śledzę prawie wszystko, co dzieje się w polityce

- duże - dość uważnie śledzę to, co dzieje się w polityce

- średnie - śledzę jedynie główne wydarzenia

- nikłe, niewielkie - często umykają mojej uwadze nawet ważne wydarzenia

- żadne, praktycznie mnie to nie interesuje

- określił(a)bym to inaczej

- trudno powiedzieć /tabela wg badań ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Skąd czerpiesz informacje o aktualnych wydarzeniach politycznych?

- Z telewizji

- Z radia

- Z gazet, prasy

- Z tego, co się samemu widzi

- Od rodziny

- Od kolegów, koleżanek ze szkoły

- Z rozmów z ludźmi, którzy znają się na polityce, interesują się polityką

- Z tego, co mówią ludzie

- Z konferencji rzecznika rządu

- Z polskojęzycznych zachodnich radiostacji

- Z radiostacji zagranicznych /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Gdybyś chciał(a) dowiedzieć się prawdy o jakimś wydarzeniu politycznym w kraju, to do kogo zwrócił(a)byś się z prośbą o informację lub z jakich źródeł skorzystał(a)byś?

- Sięgnął(a)bym do codziennej prasy, tygodników, Polskiego Radia, telewizji, książek

- Do rodziców

- Skorzystał(a)bym z radia zagranicznego

- Skorzystał(a)bym z opozycyjnych wydawnictw i prasy opozycyjnej

- Do nauczyciela

- Do kolegów, koleżanek

- Do działaczy opozycji

- Do księdza, duchownego

- Do działaczy organizacji młodzieżowych (ZHP, ZSMP, ZMW)

- Zwrócił(a)bym się do kogoś innego /‘85, ‘86, ‘88, ‘89/

OPINIE O EMIGRACJI POLAKÓW

Ostatnio dużo dyskutuje się o emigracji Polaków na zachód. Jakie jest twoje zdanie na ten temat? Czy zgadzasz się z następującymi opiniami, czy nie?

- Wiele osób nigdy by nie wyjechało, gdyby mogły czegoś dorobić się w kraju

- Każdy ma prawo wybrać miejsce i kraj, w którym chce mieszkać

- Ci, co wyjeżdżają, często muszą zrezygnować z własnego zawodu i pozycji społecznej

- Źle robią ci, którzy emigrują, bo w Polsce potrzebne są ich kwalifikacje, przedsiębiorczość

- Ci, co wyjeżdżają za granicę, myślą tylko o pieniądzach

- Życie w Polsce jest bardzo trudne, a za granicą można zapewnić sobie i rodzinie przyzwoite życie

- Emigracja z Polski z powodów politycznych jest uzasadniona

- Żyjąc na emigracji można zrobić dużo dobrego dla kraju

- Ci, którzy wyjechali, dopiero za granicą mogą rozwijać swoje umiejętności zawodowe, mogą pokazać, co potrafią

- Źle robią ci, którzy opuszczają ojczyznę, nawet jeśli się w niej ciężko żyje

- Ludzie wyjeżdżający na stałe powinni zwracać koszty wykształcenia

- Ci, którzy wyjeżdżają z Polski na stałe, przynoszą jej wstyd

- Ludzie, którzy wybrali emigrację, na ogół za granicą żyją w biedzie /‘88, ‘89/

Gdybyś miał(a) możliwość wyjazdu za granicę, to czy wyjechał(a)byś z Polski?

- Tak, nawet na stałe

- Tak, ale na krótko - zarobić i wrócić

- Tak, ale tylko w celach turystycznych

- Nie chciał(a)bym w ogóle z Polski wyjechać

- Mam inne zdanie /‘83, ‘86, ‘88, ‘89/

ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE

Rozwój cywilizacji niesie za sobą wiele negatywnych zjawisk, zagrożeń. Które z niżej wymienionych zjawisk uznał(a)byś za najbardziej groźne dla ludzkości?

- AIDS

- Zatruwanie środowiska naturalnego

- Wyścig zbrojeń

- Narkomania

- Alkoholizm

- Katastrofy, awarie elektrowni atomowych

- Przerywanie ciąży

- Znieczulica - brak wrażliwości na sprawy innych ludzi

- Przestępczość

- Choroby nowotworowe (rak)

- Terroryzm

- Bezrobocie

- Zagrożenie trwałości rodzin - wzrost liczby rozwodów

- Katastrofy komunikacyjne

- Coś innego /tabela wg badań ‘87, ‘88, ‘89/

RELIGIJNOŚĆ

Jak określił(a)byś swój stosunek do wierzeń i praktyk religijnych?

- Jestem wierzący(a) i praktykujący(a) regularnie

- Jestem wierzący(a) i praktykujący(a) nieregularnie

- Jestem wierzący(a), ale niepraktykujący(a)

- Jestem niewierzący(a), ale chodzę do kościoła

- Jestem niewierzący(a) i niepraktykujący(a) /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/

Kiedy ostatnio byłeś(łaś) w kościele na niedzielnej mszy świętej?

- W ostatnią niedzielę

- W ciągu ostatniego miesiąca

- Ponad miesiąc temu

- Nie pamiętam kiedy

- Nie chodzę do kościoła /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Stosunek młodzieży do podstawowych kanonów wiary

Czy wierzysz, Ze:

- Bóg stworzył niebo i ziemię

- Chrystus jest Synem Bożym

- istnieje Duch Święty

- Bóg istnieje w trzech osobach

- istnieje życie pozagrobowe

- po śmierci twoja dusza może trafić do nieba lub piekła

- Kościół jest pośrednikiem między człowiekiem a Bogiem

- katolicyzm jest jedyną prawdziwą wiarą /tabela wg badań ‘88, ‘89/

Aneks: Cechy społeczno-demograficzne badanych /tabela wg badań ‘83, ‘85, ‘86, ‘87, ‘88, ‘89/