PUBLIKACJE

Młodzież o socjalizmie

Kafelek tematyczny komunikatu BD/294/44/88

Opinie młodzieży o systemie społeczno-ekonomicznym Polski oraz ustroju socjalistycznym w ogóle

Opinie o socjalizmie w wymiarze ukonkretnionym

1. Ogranicza swobody działania przeciwników ustroju

2. Istnieje tolerancja światopoglądowa

3. Są gwarantowane i przestrzegane swobody obywatelskie

4. Istnieje wiele form samorządności obywateli

5. Demokratycznie sprawuje się władzę

6. Wszyscy mają równe szanse życiowe niezależnie od pochodzenia społecznego

7. Nie ma większych różnic w poglądach politycznych obywateli

8. Istnieje silna opozycja polityczna

9. Ogół obywateli ma wpływ na rządzenie państwem

10. Wszyscy mają równe szanse życiowe niezależnie od światopoglądu i przynależności partyjnej

11. Gwarantuje wszystkim obywatelom przyzwoity standard życia

12. Wszyscy mają równe szanse życiowe niezależnie od sytuacji materialnej

Opinie o socjalizmie w szerokim wymiarze

1. W Polsce zmieniłby się obecnie ustrój, gdybyśmy mieli innych sąsiadów

2. Gdyby w Polsce w pełni realizowano zasady socjalizmu, to uniknęlibyśmy kryzysów

3. Socjalistyczna gospodarka jest mało wydajna i powoduje niedostatek

4. W Polsce powinny istnieć legalne partie opozycyjne dążące do zmiany ustroju

5. Socjalizm jest ideą, której nie da się zrealizować w praktyce

6. Gdyby w Polsce był kapitalizm, to bylibyśmy krajem wysoko rozwiniętym

7. Socjalizm jest pod wieloma względami bardziej postępowy niż kapitalizm

8. Najważniejsze problemy naszego kraju biorą się stąd, że mamy w Polsce socjalizm

9. Socjalizm to system, który w przyszłości rozwiąże problemy ludzkości

Młodzież o dorobku i potrzebie kontynuacji socjalizmu w Polsce

Ocena dorobku socjalizmu:

- Więcej korzyści niż strat

- Tyle samo korzyści co strat

- Więcej strat niż korzyści

- Inne zdanie /tabela wg terminów badań: ‘83 - ‘88/

Czy warto kontynuować socjalizm w naszym kraju?

- Tak

- Nie

- Inne zdania /1986, 1987, 1988/ oraz /tabela wg zwolenników i przeciwników kontynuacji socjalizmu w Polsce/

Dlaczego warto albo nie warto kontynuować socjalizmu w naszym kraju?

Nastawienia młodzieży wobec socjalizmu w Polsce

Wypowiedzi dotyczące polskiej rzeczywistości i systemu wartości /pozytywnie, negatywnie/:

1. Deklaracje co do uczestnictwa w wyborach do rad narodowych (19.06.88r.)

2. PZPR dobrze służy społeczeństwu

3. Sympatia dla gen. W. Jaruzelskiego

4. W ciągu najbliższych dwóch lat sytuacja polityczna polepszy się

5. W ciągu najbliższych dwóch lat sytuacja gospodarcza polepszy się

6. Rząd liczy się z opinią społeczeństwa

7. Nasze granice są dobrze zabezpieczone przez agresją

8. Deklaracja co do gotowości wyjazdu za granicę

9. Młodzi ludzie mają wpływ na to, co dzieje się w kraju

10. Polska powinna wystąpić z Układu Warszawskiego

11. Najważniejsze, to pracować uczciwie, rzetelnie wykonywać swoje obowiązki niezależnie od okoliczności

12. Odczuwam potrzebę działania społecznego

13. Najlepiej pracować "tak jak wszyscy", "nie wychylać się", bo tego od nas oczekują

14. Jesteśmy kolejnym straconym pokoleniem

15. Najważniejsze są pieniądze, reszta przyjdzie sama

Aneks

Cechy społeczno-demograficzne uczniów objętych badaniem

Wpływ cech społeczno-demograficznych uczniów na ich opinie o aktualnym systemie społeczno-ekonomicznym w kraju i ustroju socjalistycznym w ogóle

Ocena aktualnej sytuacji politycznej i gospodarczej oraz perspektywy jej rozwoju

1988-11-03

Autor: Sławomir Dziadek

Polacy o stosunkach polsko-brytyjskich, Wielkiej Brytanii i Margaret Thatcher

Kafelek tematyczny komunikatu BD/293/43/88

Społeczne oczekiwania dotyczące tematyki rozmów polsko-brytyjskich:

- Zacieśnienie kontaktów, współpracy polsko-brytyjskiej - ogólnie

- Współpraca gospodarcza, wymiana handlowa

- Kredyty, pożyczki, odroczenie spłat zadłużenia

- Sytuacja międzynarodowa, rozbrojenie, pokój w Europie

- Pomoc Wielkiej Brytanii w przezwyciężaniu kryzysu w Polsce

- Współpraca naukowa, kulturalna

- Korzystanie z doświadczeń M. Thatcher, branie z niej przykładu

- Uregulowanie stosunków politycznych

- Wymiana doświadczeń

- Wymiana turystyczna

- Wyjaśnianie zaszłości historycznych

- Korzystanie z doświadczeń w sferze gospodarczej, sukcesu gospodarczego Wielkiej Brytanii

- Prawa człowieka, demokratyzacja życia w Polsce

- Trudno powiedzieć

Stosunek Polaków do Margaret Thatcher - sympatia, niechęć /wykres ‘87, ‘88/

Stosunek Polaków do Wielkiej Brytanii - sympatia, obojętność, niechęć /wykres ‘87, ‘88/

Stosunek do współpracy gospodarczej z Wielką Brytanią - zacieśnić, ograniczyć /tabela ‘87, ‘88/

1988-11-02

Autor: Elżbieta Lenczewska

Łapówki - zwyczaj czy konieczność

Kafelek tematyczny komunikatu BS/305/14/88

Czy opinie, że pracownicy instytucji biorą łapówki są uzasadnione?

Instytucje:

- Przychodnie zdrowia, szpitale

- Spółdzielnie mieszkaniowe

- Sklepy, domy handlowe

- Urzędy administracji państwowej

- Zakłady usługowe

- ADM, PGM, ROM

- PZU

- Restauracje, kawiarnie, bary

- ZUS

- Banki

- Urzędy pocztowe /tabela aneksowa/

Jak Pan(i) postępuje zazwyczaj wiedząc, że załatwienie konkretnej sprawy nie będzie łatwe?

- Rezygnuję z osiągnięcia celu, załatwienia sprawy

- Poprzestaję na złożeniu wniosku, podania i cierpliwie czekam na rezultat

- Staram się różnego rodzaju prezentami przyspieszyć załatwienie sprawy

- Wykorzystuję tzw. Dojścia, układy, znajomości

- Płacę ile i komu trzeba /tabela aneksowa/

Jaka część społeczeństwa będąc w takiej sytuacji postępuje tak samo?

- praktycznie wszyscy

Co przede wszystkim wpływa na to, że ludzie czasami dają prezenty lub łapówki?

- konieczność, inaczej się nie da

- zwyczaje, nie wypada postępować inaczej

- zaradność, każdy sposób jest dobry, byle prowadził do celu

- trudno to jednoznacznie określić

Jak zareagował(a)by Pan(i), gdyby urzędnik zaproponowałby Panu(i) danie łapówki w zamian za załatwienie sprawy?

- Zgodził(a)bym się na taką propozycję

- Odmówił(a)bym dania łapówki

- Najpierw starał(a)bym się sprawę załatwić za wszelką cenę, a potem złożył(a)bym skargę

- Postąpił(a)bym inaczej /tabela wg terminów badań VII‘87, IX‘88/ oraz /tabela aneksowa/

Jak postąpiłby Pan(i), gdyby pracownik sklepu zaproponował sprzedanie jakiejś potrzebnej Panu(i) rzeczy za cenę wyższą od oficjalnej? /tabela aneksowa/

Tabele aneksowe

1988-11-01

Autor: Małgorzata Czarzasty

Potrzeby i aktywność społeczeństwa w dziedzinie kultury

STRUKTURA POTRZEB W DZIEDZINIE KULTURY

Preferowane formy aktywności kulturalnej:

- ogladanie telewizji

- koncerty muzyki powaznej

- przedstawienia teatralne

- wystawy muzealne

- wystawy malarskie (lub innych sztuk pięknych)

- koncerty muzyki poważnej /tabela/

ZRÓŻNICOWANIE I UWARUNKOWANIA AKTYWNOŚCI KULTURALNEJ

Deklarowana częstość uczestnictwa respondentów w imprezach kulturalnych

(uczestniczący raz w miesiącu lub częściej vs w ogóle nieuczestniczący)

- seanse filmowe

- przedstawienia teatralne

- koncerty muzyki rozrywkowej

- wystawy w muzeum

- wystawy malarskie (lub innych sztuk pięknych)

- koncerty muzyki poważnej /tabela/

Regularne uczestniczenie (raz w miesiącu lub częściej) w imprezach kulturalnych w środowiskach wyróżnionych ze względu na wiek, wykształcenie i miejsce zamieszkania

- seanse filmowe

- przedstawienia teatralne

- koncerty muzyki rozrywkowej

- wystawy

- w muzeum

- inne

- koncerty muzyki poważnej /tabela/

KULTURA JAKO WARTOŚĆ W OPINII SPOŁECZNEJ

Co roku wydaje się wielkie sumy na dopłaty do teatrów, muzeów czy filharmonii. Czy uważa Pan(i), że:

- na takie cele zawsze warto i należy wydawać pieniądze

- należy z tym poczeka, aż zaspokoimy inne ważniejsze potrzeby społeczeństwa

- lepiej z tego zrezygnować i z góry przeznaczyć pieniądze na inne cele /omówienie w tekście/

Czy wie Pan(i) czym się zjamuje Narodowa Rada Kultury?

- tak

- nie /omówienie w tekście/

PODSUMOWANIE

1988-10-29

Autor: brak informacji

Wokół problemów Okrągłego Stołu (2)

Kafelek tematyczny komunikatu BD/292/42/88

Czy Pana(i) zdaniem istnieją szanse na powodzenie rozmów Okrągłego Stołu?

Jakie zajdą zmiany w kraju w wyniku rozmów Okrągłego Stołu?

- Jest nadzieja, że coś się zmieni na lepsze

- Może coś zmienią, ale nie jest to takie pewne

- Nic to nie da

- Będą zmiany na gorsze

- Nie będzie żadnych poważnych rozmów, skończy się na zapowiedziach

- Mam inny pogląd na ten temat

- Trudno powiedzieć

Wpływ powstawania w niektórych zakładach struktur "Solidarności" na przebieg rozmów Okrągłego Stołu:

- zdecydowanie korzystne

- raczej korzystne

- nie będą miały żadnego wpływu

- raczej niekorzystny

- zdecydowanie niekorzystny

- trudno powiedzieć

Na skutek akcji strajkowych ponownie rozważana jest sprawa formuły ruchu związkowego. Która z przedstawionych opinii jest najbliższa Pana(i) poglądom na ten temat?

- W naszym przedsiębiorstwie powinien być tylko aktualnie działający związek zawodowy

- W naszym przedsiębiorstwie powinien działać tylko związek "Solidarność"

- W naszym przedsiębiorstwie powinien być aktualnie działający związek i "Solidarność"

- W naszym przedsiębiorstwie powinno działać kilka związków zawodowych

- Wszystko jedno, jaki związek, byleby skutecznie bronił interesów pracowników

- Mam inne zdanie, trudno powiedzieć

Za którą z podanych propozycji dotyczących rozwiązania kwestii związkowej w zakładzie pracy Pan(i) się opowiada?

- Wszyscy pracownicy mogą wstąpić do aktualnie działającego związku, a następnie w sposób samodzielny zdecydować o zmianach składu władz i programu organizacji związkowej, przy zachowaniu jednego związku w zakładzie

- Powstaje od nowa kilka związków, ale pozostaje ten, do którego wstąpi większość pracowników, pozostałe zaś ulegają likwidacji

- Powstaje kilka związków, ale tworzą one jedną związkową radę przedsiębiorstwa, której skład jest proporcjonalny do liczby członków każdego z działających związków

- Trudno powiedzieć

Jaką koncepcję pluralizmu związkowego był(a)by Pan(i) skłonny(a) zaakceptować w Pana(i) przedsiębiorstwie?

- Każda grupa zawodowa ma swój związek (np. związek elektryków, mechaników, kierowców)

- Każda grupa społeczna ma swój związek (np. związek robotników, urzędników, kierowników)

- Każda grupa o określonej orientacji politycznej związana z legalnie działającą partią polityczną ma swój związek (np. związek klasowy, chrześcijański, demokratyczny)

- Mam inną koncepcję

- Trudno powiedzieć

1988-10-29

Autor: Elżbieta Gorajewska-Mieciek

Po powołaniu nowego premiera

Kafelek tematyczny komunikatu BD/291/41/88

Czy śledzi Pan(i) przygotowania do powołania nowego polskiego rządu?

- Tak, ze specjalną uwagą

- Tak, w miarę uważnie

- Tylko coś o nich słyszałe(a)m

- Nie interesuję się nimi

- Nic o nich nie wiem /tabela, odpowiedzi pracowników gospodarki uspołecznionej i przewodniczących związków zawodowych/ oraz /tabela aneksowa/

Czy jest Pan(i) zadowolony, że na czele rządu stanął Mieczysław Rakowski?

- Zadowolony

- Raczej zadowolony

- Raczej niezadowolony

- Niezadowolony

- Trudno powiedzieć /tabela aneksowa/

Czy nowy premier cieszy się poparciem społecznym?

- Trudno powiedzieć /tabela aneksowa/

Stosunek do polityków - sympatia, brak sympatii, obojętność, nieznajomość polityków, brak zdania

Czy współpraca związków zawodowych z nowym rządem będzie układała się lepiej niż dotychczas?

- Tak

- Nie

- Trudno powiedzieć

Ocena i prognoza sytuacji gospodarczej i politycznej

Tabele aneksowe

Respondenci przypisujący M.F. Rakowskiemu cechy pozytywne

- wielka osobowość

- uczciwy

- orędownik dialogu i porozumienia

- liberał

- zwolennik reform politycznych i gospodarczych

- mądry, wykształcony

- zwolennik zmian socjalizmu

- zdrowo myślący

Respondenci przypisujący M.F. Rakowskiemu cechy neutralne

- ma dobre układy na Wschodzie i Zachodzie

- twardy działacz partyjny

Respondenci przypisujący M.F. Rakowskiemu cechy negatywne

- przebiegły polityk

- przeciwnik "Solidarności"

- cyniczny lawirant

- zwolennik twardego kursu z opinią liberała

- pozorny reformator

- żądny władzy

- przeciwnik Kościoła

1988-10-29

Autor: Gustaw Borowski

Jak spędziliśmy urlopy?

Kafelek tematyczny komunikatu BDF/290/20/88

1. Kto wyjechał na urlop?

2. Jakie wybierano formy wypoczynku?

3. Jak kształtowały się koszty wyjazdów urlopowych?

4. Co było przyczyną niewyjeżdżania na urlop?

Aneks:

1. Tabela - deklaracje pobytu na urlopie poza miejscem stałego zamieszkania wg cech społeczno-demograficznych

2. Tabela - rodzaj i forma wyjazdu

3. Tabela - czas pobytu na urlopie poza miejscem stałego zamieszkania

4. Tabela - koszty związane z wyjazdem na urlop w przeliczeniu na osobę

5. Tabela - przyczyny niewyjechania na urlop wg częstości wskazań

1988-10-28

Autor: Anna Poczobut

Zachodnie mass media o Centrum Badania Opinii Społecznej

Kafelek tematyczny komunikatu AP/289/12/88

Przedmiotem niniejszej analizy są opinie prasy zachodniej i rozgłośni polskojęzycznych na temat CBOS.

1988-10-28

Autor: Anna Poczobut

Wysychająca rzeka. Prasowy alarm w sprawie produkcji i przetwórstwa mleka

Kafelek tematyczny komunikatu AP/277/11/88

Opracowanie obejmuje publikacje prasowe z okresu od stycznia do września 1988.

1988-10-18

Autor: Cybulko

Opinie o nowym rządzie

Kafelek tematyczny komunikatu BD/276/40/88

Opinie na temat sejmowego expose premiera M.F. Rakowskiego

- Było bardzo dobre, podobało mi się

- Było dobre

- Było gorsze niż oczekiwałe(a)m

- Było złe, nie podobało mi się

- Trudno powiedzieć

- Nic nie wiem o tym wystąpieniu

Działania wynikające z reguł reformy a przewidywane reakcje społeczeństwa

- Rozwój budownictwa mieszkaniowego kosztem wstrzymania innych inwestycji

- Stworzenie warunków przyciągających kapitał zagraniczny do Polski

- Zniesienie dotacji - bankructwo nierentownych przedsiębiorstw

- Zysk podstawowym wskaźnikiem, produkcja rentowna i oszczędna a ceny kształtowane przez rygory rynku

- Eliminowanie z przedsiębiorstw i biur pracowników niskowydajnych, biernych i zbędnych

- Płaca za pracę, znaczne, np. kilkakrotne, zróżnicowanie płac

- Niepewność zatrudnienia, człowiek szuka pracy, a nie praca człowieka /tabela aneksowa/

Czy program stwarza szanse na poprawę sytuacji w kraju?

Szanse realizacji programu rządu

Emocje towarzyszące powołaniu nowego rządu:

- Nadzieja, wiara, że będzie lepiej

- Rozczarowanie, bo nic się nie zmieni

- Lęk, obawa, że będzie gorzej

- Obojętność, ludzi to nie interesuje

- Trudno powiedzieć

/tabela aneksowa/

Stosunek do Mieczysława Rakowskiego:

- Darzę go sympatią

- Jest mi obojętny

- Nie darzę go sympatią

- Trudno powiedzieć

- Mam do niego zaufanie

- Nie ufam mu

- Trudno powiedzieć

/tabela aneksowa/

Jak przyjął(ęła) Pan(i) powołanie następujących osób na członków rządu?

* Aleksander Krawczuk - Minister Kultury

* Izabela Płaneta-Małecka - Minister Zdrowia

* Mieczysław Wilczek - Minister Przemysłu

* Aleksander Kwaśniewski - Minister, członek Rady Ministrów

* Tadeusz Olechowski - Minister Spraw Zagranicznych

* Władysław Loranc - Minister, kierownik Urzędu ds. Wyznań

* Jacek Fisiak - Minister Edukacji Narodowej

* Dominik Jastrzębski - Minister Współpracy Gospodarczej z Zagranicą

* Zbigniew Grabowski - Minister, kierownik Urzędu Postępu Technicznego

* Bogumił Ferensztajn - Minister Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa

* Andrzej Wróblewski - Minister Finansów

* Józef Kozioł - Minister Ochrony Środowiska

* Janusz Kamiński - Minister Transportu

* Florian Siwicki - Minister Obrony Narodowej

* Czesław Kiszczak - Minister Spraw Wewnętrznych

* Ireneusz Sekuła - Wicepremier

* Kazimierz Olesiak - Wicepremier

* Łukasz Balcer - Minister Sprawiedliwości

* Marcin Nurowski - Minister Rynku Wewnętrznego

* Michał Janiszewski - Minister Szef Urzędu Rady Ministrów

* Janusz Patorski - Wicepremier

Gdyby Pan(i) znalazł(a) się na miejscu premiera, to czy Jerzy Urban zostałby zwolniony ze stanowiska rzecznika prasowego rządu?

- Natychmiast

- Od razu, kiedy znalazłby się ktoś odpowiedni na jego miejsce

- Wtedy, gdy znalazłby się ktoś lepszy od niego

- Dopiero wtedy, gdyby sam chciałby odejść

- Nigdy

- Trudno powiedzieć

Jak Pan(i) sądzi, jaka część społeczeństwa będzie skłonna poprzeć nowy rząd?

Odczucia związane z przyszłością kraju

- Nadzieja

- Nadzieja, ale i obawa

- Obawa

/tabela aneksowa/

Co przyniosłoby Polsce reaktywowanie "Solidarności"?

- Same korzyści

- Więcej korzyści niż strat

- Tyle samo korzyści co strat

- Więcej strat niż korzyści

- Same straty

- Trudno powiedzieć

/VIII, X ‘88/

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych (4 cechy), w tym:

Opinie o nowym rządzie:

- wyraźnie lepszy niż poprzedni

- trochę lepszy od poprzedniego

- taki sam jak poprzedni

- gorszy

- nie jest ważny skład rządu, ciągle rządzą ci sami ludzie

- nie wiadomo, to się jeszcze okaże

- trudno powiedzieć

Ocena propozycji udziału w rządzie ludzi opozycji

- chwyt propagandowy

- akt dobrej woli wobec opozycji

- trudno powiedzieć

1988-10-17

Autorzy: Eugeniusz Śmiłowski, Gustaw Borowski, Elżbieta Gorajewska-Mieciek, Elżbieta Lenczewska, Beata Jaworska

1 - 10/ 6988

CBOSLAB

05.06.2025

Młodzi Polacy o sobie - podsumowanie

W ramach drugiej odsłony projektu CBOSLab zaprezentowaliśmy wyniki przeprowadzonego przez CBOS badania postaw przedstawicieli najmłodszych pokoleń dorosłych Polaków: zetek i igreków.

CBOSPODCAST

29.05.2025

Rafał Trzaskowski ma większe szanse wygrać te wybory

Gościem kolejnego odcinka CBOS Podcastu jest prof. Paweł Ruszkowski, socjolog z Uniwersytetu Civitas. Rozmawiamy o społecznej mobilizacji w kontekście II tury wyborów prezydenckich, znaczeniu politycznej polaryzacji oraz możliwych przepływach wyborców i głosach tych, którzy nie wzięli udziału w I turze wyborów.

Zastanawiamy się również nad politycznym efektem „piwa z Mentzenem” i tym, na kogo i dlaczego zagłosują wyborcy Sławomira Mentzena.

Podcast jest dostępny również w serwisie Spotify: CBOS Podcast - odcinek 6

ZAMÓWSWOJEBADANIE

CBOSTRENDY Wyniki badań

WYDARZENIA

17.06.2025

Wyróżnienie dla CBOS w X edycji konkursu o Puchar Pytii za sondaż przed wyborami prezydenckimi 2025!

MIXEDMODE

Stosowanie zestawu technik w badaniu sondażowym

Prof. dr hab. Jarosław Górniak
Instytut Socjologii
Uniwersytet Jagielloński

Stosowanie w jednym badaniu sondażowym więcej niż jednej techniki gromadzenia danych przy wykorzystaniu tego samego kwestionariusza (w sensie brzmienia i kolejności pytań), np : ankieta pocztowa, CAWI, CATI, wywiad osobisty: