OCENA FUNKCJONOWANIA DEMOKRACJI W POLSCE

Czy jest Pan(i) zadowolony(a) ze sposobu, w jaki funkcjonuje demokracja w Polsce?

- Zadowolony(a)

- Niezadowolony(a)

- Trudno powiedzieć

/tabela i wykres wg badań XI‘93, V‘95, X‘95, XI‘96, X‘97, III‘99, XII‘99, IV‘00, X‘00, XI‘01, III‘02, III‘03, VII‘03/

oraz /tabela wg oceny ogólnej sytuacji w kraju/ oraz /tabela wg elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Z którym z poniższych stwierdzeń zgadza się Pan(i) najbardziej?

- Nasz system polityczny jest dobry i nie wymaga jakichkolwiek zmian

- Nasz system polityczny jest w zasadzie dobry, lecz wymaga drobnych usprawnień

- Nasz system polityczny nie jest zbyt dobry i wymaga wielu zmian

- Nasz system polityczny jest zły i wymaga zasadniczych zmian

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg badań I‘89, X‘95, IV, X‘97, III‘99, III‘03/ oraz /tabela wg elektoratów partyjnych/ oraz /tabela aneksowa/

Tabela - zależność między opiniami o systemie politycznym w Polsce a zadowoleniem z funkcjonowania demokracji

Czy obecny ustrój jest lepszy czy gorszy od poprzedniego?

* Pod względem politycznym

* Pod względem gospodarczym

- Znacznie lepszy

- Nieco lepszy

- Ani lepszy, ani gorszy

- Nieco gorszy

- Znacznie gorszy

- Trudno powiedzieć

/tabela wg badań X‘00, III‘03/ oraz /tabele wg zadowolenia z funkcjonowania demokracji w Polsce/ oraz /tabele aneksowe/

POSTAWY WOBEC DEMOKRACJI JAKO FORMY SPRAWOWANIA WŁADZY

Które z poniższych stwierdzeń jest najbardziej zgodne z Pana(i) przekonaniem?

- Demokracja ma przewagę nad wszelkimi innymi formami rządów

- Niekiedy rządy niedemokratyczne mogą być bardziej pożądane niż rządy demokratyczne

- Dla ludzi takich jak ja nie ma w gruncie rzeczy znaczenia, czy rząd jest demokratyczny czy niedemokratyczny

- Trudno powiedzieć

/tabela wg badań I‘99, VI‘01, III‘03, VII‘03/ oraz /tabela wg elektoratów partyjnych/ oraz /tabela wg oceny sytuacji w kraju/ oraz /tabela wg zadowolenia z funkcjonowania demokracji/ oraz /tabela wg oceny naszego systemu politycznego/ oraz /tabela aneksowa/

Proszę, aby Pan(i) porównał(a) państwo demokratyczne i państwo niedemokratyczne. Jak Pan(i) sądzi, w którym z tych państw:

* ludzie czują się bardziej wolni

* ludzie są na ogół szczęśliwsi

* ludzie są na ogół zamożniejsi

* ludzie czują się bardziej zagrożeni przestępczością

* ludzie na ogół bardziej szanują władzę

* ludzie są na ogół bardziej posłuszni władzy

- W państwie demokratycznym

- W państwie niedemokratycznym

- Trudno powiedzieć

/wykres/ oraz /tabela wg badań V ‘95, XI ‘96, III ‘03/

Czy zgadza się Pan(i) z następującymi opiniami?

* W Polsce podczas wyborów głosujący mają szansę dokonania rzeczywistego wyboru

* Zwykli obywatele nie mają wpływu na to, co robi rząd

* Większość polityków niezależnie od tego, co mówi, tak naprawdę dba tylko o swoją karierę

* Partie są zainteresowane wyłącznie zdobywaniem głosów obywateli podczas wyborów, a nie interesują się ich opiniami

* Aby pełnić w naszym kraju jakąś funkcję we władzy, nie można być uczciwym człowiekiem

- Zgadzam się

- Nie zgadzam się

- Trudno powiedzieć

/tabela wg badań I ‘99, III ‘03/

Wykres - poparcie dla demokracji a zadowolenie z jej funkcjonowania w Polsce

ROZUMIENIE DEMOKRACJI I OCENY REALIZACJI JEJ ZASAD

Które z wymienionych cech uważa Pan(i) za ważne, aby można było uznać państwo za demokratyczne, a które za nieważne?

* Równość wobec prawa

* Dobór najlepszych ludzi do rządzenia krajem

* Ochrona wolności osobistej

* Zapewnienie dzieciom ze wszystkich rodzin równych szans kształcenia

* Zapewnienie przez państwo godziwych warunków życia najbiedniejszym

* Finansowanie przez państwo ochrony zdrowia, nauki, kultury

* Dbałość rządu o dobrobyt obywateli

* Rządy prawa

* Odpowiedzialność państwa za życie gospodarcze

* Wolność wyrażania poglądów i organizowania się

* Reprezentowanie woli wyborców przez parlament

* Jak najlepsze zaspokajanie przez rząd potrzeb wszystkich obywateli

* Ciągłe konsultowanie ze społeczeństwem ważnych decyzji państwowych

* Wolność wyboru miejsca zamieszkania w kraju lub za granicą

* Możliwość wyboru między programami partii politycznych

* Aktywność obywateli w życiu publicznym

* Przekazanie przez państwo jak najszerszych kompetencji samorządom i organizacjom społecznym

* Ograniczenie przez państwo nierówności warunków bytu

* Ochrona praw mniejszości

* Jak najmniej interwencji państwa w życie obywateli

* Podporządkowanie się mniejszości woli większości

* Mała rola państwa w gospodarce

* Ograniczenie praw jednostki dla osiągania celów ogólnospołecznych

- Bardzo ważne

- Średnio ważne

- Niezbyt ważne

- To nie jest cecha demokracji

- Trudno powiedzieć

/tabela: dane z III ‘03/

Czy w naszym kraju przestrzegane są następujące zasady?

* Istnieje wolność wyrażania poglądów i organizowania się

* Istnieje wolność wyboru miejsca zamieszkania w kraju lub za granicą

* Istnieje możliwość wyboru między programami partii politycznych

* Państwo ponosi odpowiedzialność za życie gospodarcze

* Mniejszość musi podporządkować się woli większości

* Obywatele mają możliwość aktywności w życiu publicznym

* Wolność osobista obywateli jest chroniona

* Wobec prawa wszyscy są równi

* Prawa mniejszości są chronione

* Państwo odgrywa małą rolę w gospodarce

* Dla osiągania celów ogólnospołecznych ogranicza się prawa jednostki

* Państwo stara się jak najmniej interweniować w życie obywateli

* Państwo finansuje ochronę zdrowia, naukę i kulturę

* Są rządy prawa

* Sejm reprezentuje wolę wyborców

* Państwo przekazuje jak najszersze kompetencje samorządom i organizacjom społecznym

* Ważne decyzje państwowe są konsultowane ze społeczeństwem

* Do rządzenia krajem dobiera się najlepszych ludzi

* Państwo ogranicza nierówności warunków bytu

* Dzieci ze wszystkich rodzin mają zapewnione równe szanse kształcenia

* Rząd dba o dobrobyt obywateli

* Rząd stara się jak najlepiej zaspokoić potrzeby wszystkich obywateli

* Państwo zapewnia godziwe warunki życia najbiedniejszym

- Zdecydowanie tak

- Raczej tak

- Raczej nie

- Zdecydowanie nie

- Trudno powiedzieć

/tabela: dane z III ‘03/

Tabela - przeciętna ważność cech ustroju wg ich znaczenia dla definicji demokracji (dane z IV‘00 i III‘03) oraz przeciętny stopień ich realizacji w Polsce (dane z III‘03)

Tabela - typologia cech ustroju z punktu widzenia ich znaczenia dla demokracji i stopnia realizacji w Polsce (dane z III‘03)

OGÓLNE WYMIARY ROZUMIENIA DEMOKRACJI I STOPNIA REALIZACJI JEJ ZASAD ORAZ ICH WPŁYW NA STOSUNEK DO DEMOKRACJI

Tabela - wyniki analizy czynnikowej: pogrupowanie cech ustrojowych w ogólniejsze czynniki definiujące demokrację

Przeciętne wartości przypisywane cechom tworzącym ogólniejsze czynniki definiujące ustrój demokratyczny

- Rządy prawa i wolności obywatelskie

- Egalitarne państwo opiekuńcze

- Liberalizm, samorządność i wolność wyboru

- Kolektywizm

/tabela: średnie na skali od 1 do 4/

Tabela - wyniki analizy czynnikowej: pogrupowanie cech ustrojowych w ogólniejsze czynniki określające realizację zasad demokracji w Polsce

Przeciętny stopień realizacji zasad tworzących ogólniejsze kryteria oceny funkcjonowania demokracji w naszym kraju:

- Dobrobyt, równość, rządy prawa

- Wolności obywatelskie

- Interwencjonizm

- Liberalizm i samorządność

- Kolektywizm

/tabela: średnie na skali od 1 do 4/

Tabela - determinanty ocen funkcjonowania demokracji w Polsce oraz poparcia dla niej jako najlepszej formy rządów

WPŁYW CECH SPOŁECZNO-DEMOGRAFICZNYCH

Aneks - tabele zróżnicowań społeczno-demograficznych