29 listopada 1987 r. w referendum zadano pytania:

Pytanie 1: Czy jesteś za pełną realizacją przedstawionego Sejmowi programu radykalnego uzdrowienia gospodarki zmierzającego do wyraźnej poprawy warunków życia społeczeństwa, wiedząc, że wymaga to przejścia przez trudny dwu-trzyletni okres szybkich zmian?

Pytanie 2: Czy opowiadasz się za polskim modelem głębokiej demokratyzacji życia politycznego, której celem jest umocnienie samorządności, rozszerzenie praw obywateli i zwiększenie ich uczestnictwa w rządzeniu krajem?

JAK GŁOSOWANO - HIPOTEZA POMYŁEK?

Czy brał(a) Pan(i) udział w referendum 29 listopada zeszłego roku?

- Tak

- Nie

/omówienie w tekście/

Omówienie wyników symulacji referendum wśród badanych. Porównanie z wynikami rzeczywistego referendum.

JAK GŁOSOWANO - MIASTO - WIEŚ

Analiza deklarowanej frekwencji oraz odpowiedzi na pytania referendalne mieszkańców wsi i mieszkańców miast.

DLACZEGO?

Wszystkie pytania o powody i motywy nieuczestniczenia w referendum, a także oddania konkretnego głosu na każde z pytań były zadane w formie zdań zaczynających się od sformułowań:

- Nie wziąłem udziału w referendum, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m TAK na pierwsze pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m NIE na pierwsze pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m TAK na drugie pytanie, ponieważ...

- Odpowiedziałe(a)m NIE na drugie pytanie, ponieważ...

Powody braku uczestnictwa:

- Przyczyny losowe (choroba)

- Nieufność do samej instytucji referendum

- Zastrzeżenia do samego programu reform

- Brak zainteresowania przebiegiem i przyszłym wynikiem referendum

- Niewiara w sens osobistego udziału i głosowania

- Deklarowana nieufność do władzy

- Inne wypowiedzi

/omówienie w tekście/

Pierwsze pytanie - dlaczego TAK?

- Przekonanie o konieczności reform

- Wypowiedzi utożsamiające odpowiedź TAK na pierwsze pytanie referendum z opowiedzeniem się za lepszą przyszłością

- Odpowiedzi tautologiczne, ogólniki, odmowy odpowiedzi

Pierwsze pytanie referendum - dlaczego NIE?

- Sprzeciw wobec zbyt szybkich i zbyt wysokich podwyżek cen, pogarszania warunków życia

- Niewiara w możliwość uzdrowienia gospodarki, w realne intencje władz, trafność programu reform

Drugie pytanie referendum - dlaczego TAK?

- Utożsamianie terminu "demokracja" z dobrem, wypowiedzi wyrażające opowiedzenie się za demokracją jako stanem pożądanym

- Ogólniki, tautologie oraz wypowiedzi wskazujące na poczucie obowiązku, przekonanie, że tak należało zagłosować

- Głos za lepszą przyszłością, za reformami w ogóle, także wyraz poparcia dla władz i ich zamierzeń

- Przekonanie, że demokracja jest korzystnym rozwiązaniem, krokiem naprzód, środkiem prowadzącym do pożądanego celu

- Wypowiedzi będące praktycznie deklaracją poglądów demokratycznych

Definicja demokracji pojawiająca się w wypowiedziach:

- prawa obywatelskie, swobody obywatelskie

- praworządność

- wpływ obywateli na decyzje, na rządzenie państwem

- samorządność terytorialna

- swoboda poruszania się, wyjazdy zagraniczne

- swoboda wypowiedzi

- swoboda zrzeszania się i stowarzyszanie

- społeczna kontrola władzy

- swoboda wierzeń i praktyk religijnych

- inne szczegółowe definicje demokracji

Drugie pytanie referendum - dlaczego NIE?

Odpowiedzi na to pytanie były głównie wymijające. Odpowiedzi konkretne trudno było skategoryzować ze względu nazbyt duży rozrzut tematyczny.

UWAGI DO INTERPRETACJI WYNIKÓW